1963: Radio luisteren en meer

tekst: Hans Knot                         foto: Tony Vos, Een zwoele zotte zomer, 1963

Soms komt het voor dat ik in mijn persoonlijk archief duik om iets op te zoeken, maar dan al zoekende met heel andere documenten terugkeer naar de woonkamer om te snuffelen en een verhaal ter schrijven. Deze keer zijn het vooral onderwerpen die betrekking hadden op het jaar 1963. Een aantal omroepgidsen is bijvoorbeeld van dat jaar bewaard gebleven en uiteraard bladerde ik door deze gidsen heen om herinneringen aan beluisterde radioprogramma’s van weleer naar boven te halen.

De eerste gids is die van week 17, beginnende met de programmering van zondag 28 april. Het viel meteen op dat in de eerste column niet de programmering van Hilversum 1, destijds te ontvangen via de 402 meter of de Draadomroep, was afgedrukt, maar die van Hilversum II. Reden daarvan dat deze programmering was afgedrukt in de NCRV gids, die wekelijks verscheen. De zondagochtend was op Hilversum II ingericht voor religieuze content voor de KRO, de NCRV en het Convent van Kerken. Duidelijk: de boodschap diende voornaam onder de aandacht van de lezers te worden gebracht.

Er werd op zondag bij ons thuis variabel naar de radio geluisterd in die tijd. Zo herinner ik mij het programma ‘Platenmatinee’ met muziek gekozen en gepresenteerd door Willem O. Duys. Later zou hij in de ochtenduren op zondag te zijn beluisteren maar dit programma begon om 12 uur in de middag. Ernstig was na de Nieuwsberichten om 13 uur het programma item ‘De toestand in de wereld’ dat wekelijks werd beschouwd door Mr. G. B. J. Hiltermann, een item dat 10 minuten duurde en in 1963 zeker betekende: mondjes dicht en luisteren. Hij bleek de meest complexe situaties in de wereld in dat tijdsbestek uiteen te kunnen zetten. Het programma-item dateert van 1956 en in 1999, na 43 jaar van beschouwingen, verdween Hiltermann uit de ether en was toen al 85 jaar oud.

Zondagmiddagen in 1963 brachten ons nog geen uitgebreide sportverslaggeving, daar diende nog een paar jaar op gewacht te worden. Wel was er op Hilversum 1 om half 5 een 30 minuten durende ‘AVRO’s Wekelijkse Sportrevue’, onder redactie van Dick van Rijn. Het programma bestond destijds al 18 jaar. Een ander sport gerelateerd programma op de zondagavond was het korte Zondag Sportjournaal met presentator Bob Spaak, waarin werd teruggekeken op de sportactiviteiten van de betreffende dag.

Vaak komt het programma ‘Tijd voor Teenagers’ nog ter sprake, dat in 1963 trouwens nog grotendeels gepresenteerd werd door Dick Duster, maar wie herinnert zich nog ‘Discobal’, dat op Hilversum 1 zondagmiddag tussen 5 en half 6 werd uitgezonden. Het werd eveneens door Duster gepresenteerd en de productie van dit programma van de VARA was in handen van Co de Kloet en Herman Stok.

Ik was 13 jaar en veel uitgebreider werd er op de zondagen door mij niet geluisterd naar de radio behalve naar het Belgische Belcanto Concert via knop 4 van de Draadomroep en BBC programma Pick of the Pops en af en toe om 20 voor 7 in de avond naar de RONO, de regionale omroep Noord en Oost, waar Henk Oostinga de sportwedstrijden van de regio deels na beschouwde.

Maar even terug naar de stapel archiefdocumenten uit het jaar 1963, die ik tevoorschijn toverde. Blindelings heb ik een Muziek Parade uit dat jaar uit de archiefstapel gepakt; een exemplaar van de maand april. Als we de Top 3, van meest verkochte platen, bekijken dan zien we Anneke Grönloh, al dan niet geassisteerd door haar moeder op de reis naar andermaal een optreden, gigantisch scoren met haar nummer 1 hit ‘Paradiso’. Een nummer dat we natuurlijk allereerst dienen toe te wijzen aan Connie Francis. Ze werd in New Yark, New Yersey, geboren als Concetta RoseMaria Franconero uit Italiaans-Amerikaanse ouders. Ze had er in Duitsland een ‘nummer 1’ hit mee in het najaar van 1962.

We hebben het hier eigenlijk over een tweetalige hit daar zowel een Engelstalige als een Duitstalige versie werd opgenomen, die beiden gigantisch verkochten. Reden van het opnemen van de Duitstalige versie, wat met veel meer Amerikaanse songs in die tijd gebeurde, was de grote aanwezigheid van de Amerikaanse soldaten in Duitsland en de kans te kunnen optreden voor zowel de eigen troepen als de Duitsers zelf, die langzamerhand opklauterden uit de aller slechtste periode uit hun geschiedenis.

Vele zogenaamde Duitstalige versies werden door tal van artiesten destijds fonetisch ingezongen, waarbij het tot verrassende en belachelijke resultaten kwam. Het heeft er toe geleid dat in mijn muziekcollectie er een speciale ruimte is gecreëerd voor deze Duitstalige platen van niet Duitstalige artiesten. Er is zelfs een serie cd’s jaren geleden uitgebracht met dergelijk werk onder de titel ‘Nadelstiche’.

Op plaats twee van de hitlijst stond een stevig nummer, uitgebracht op het Columbia label en gezongen door Cliff Richard en wel ‘It’ll be me’; op plaats drie die maand april, uitgebracht op het HMV label, vonden we Vera Lynn met ‘Land of Hope and Glory’. Cliff Richard is de enige van dit top drie trio die nog in leven is en zelfs nog af en toe de studio induikt om nieuw materiaal op te nemen.

Weet je nog waar jezelf de muziek op de zwarte schijf destijds kocht? Wij hadden in Groningen volop aanbod in die tijd. Bijvoorbeeld bij: ‘Het Carillon’, een in mijn ogen destijds chique zaak aan het Kwinkenplein. Je had er de mogelijkheid je terug te trekken in de speciale luistercabines om via boxen de gewenste muziek, voor eventuele aankoop, aan te schaffen. Al die decennia heeft deze zaak bestaan en in 2011 zijn ze verhuisd naar een andere locatie in het centrum van de Martinistad. In januari 2020 is ook dit pand verlaten en wordt er alleen nog via internet door de onderneming handel gepleegd.

Maar, direct aan de overkant van deze zaak, was ook het pand van Vroom en Dreesmann, waar op de vierde verdieping destijds de V&D Discobar was gevestigd. Je kon er niet alleen de originele versies van hits kopen maar ook de goedkopere versies op het Discofoon label.

Ondanks het gegeven dat ik in die tijd nog niet veel geld om handen had, bezocht ik met regelmaat platenzaken om te gaan luisteren. Daarbij wil ik nog vijf namen van platenzaken uit die tijd noemen in Groningen. De eerste was de firma Eekels, een zaak vol met zogenaamd wit- en zwartgoed, waar ik eens per week de kelder indook op zoek naar zwart vinyl. De winkel was gevestigd aan de Oude Ebbingestraat in Groningen.

In de Steentilstraat had je Muziekhuis Hemmes, die het meest werd gefrequenteerd en alle platen, daar verkocht, werden voorzien van een half maantje, waarop de naam van de platenzaak. Ditzelfde gebeurde bij de elitezaak ‘Muziekhuis Vink’ aan de Heerestraat, waar men – gelijk aan het Carillon – een gespecialiseerde afdeling voor de klassieke muziek had en tevens een enorme sortering aan bladmuziek. In dezelfde straat, tegenover de HEMA, had je nog Capi Lux, dat zich niet alleen in fotografie had gespecialiseerd maar ook op het gebied van de muziek. Tot slot wil ik de naam van ‘Muza Alfra’ noemen, een platenzaak die volgens mij niet tot die bloei kwam, als andere al genoemde platenzaken.

Dan de radio op de maandagen. Mijn vader zijn kapperszaak ging om 7 uur in de ochtend open en daar stonden vooral de eerste scheerklanten al te wachten op hun bijna dagelijkse scheerbeurt. Ik herinner me heel goed dat rond 20 voor 7 in de ochtend de draadomroep al op Hilversum 2 werd afgesteld waar een uitgebreid weerbericht was te horen, evenals de berichten voor land- en tuinbouw. Daarna was het een tijdje stil op de radio totdat om 7 uur de ochtendprogrammering een aanvang nam.

De NCRV was er in de ochtenden op doorsnee maandagen op Hilversum 2 met onder meer de rubriek ‘Vandaag’ de radiokrant van de dag met de ochtendeditie, waarin het recente nieuws aan bod kwam. Voor moeder de huisvrouw was er ‘Tussen de bedrijven door’, waarin ze werd bijgepraat over de groente en fruitmarkt en andere huisvrouw gerichte onderwerpen werden besproken. Voor de zieken onder ons was er het programma ‘Onder de hoogtezon’ dat werd gepresenteerd door André Roest. Er was een muzieksoort die me altijd heeft tegengestaan waarvoor ook eigen programmaonderdelen voor waren ingericht. Bijvoorbeeld op de maandag een kwartier lang muziek van de militaire kapel onder leiding van kapitein Gerhard Scholz. Wel, een ieder haar/zijn eigen smaak.

https://www.youtube.com/watch?v=ZBpoPHB4k7o

Hilversum 1, in de rechterkolom in de NCRV gids, bood in de vroege ochtend -zoals vele ochtenden- Ochtendgymnastiek met Ab Goubitz. De uit Laren afkomstige Goubitz maakte dit programma voor Radio Herrijzend Nederland, de VARA, AVRO en NOS tussen 1945 en 1975. Weet U het nog?

In de ochtenduren op Hilversum 1 ook een programma voor de huisvrouw onder de titel: ‘Terwijl de was droogt’. Een uurtje met muzikale klanken gepresenteerd door zangeres Teddy Scholten, die een paar jaar eerder het Eurovisie Songfestival voor ons land won met ‘Een beetje’. Teddy was trouwens ook voor de Nederlandstalige service van Radio Luxembourg actief. In de middagen was er trouwens vaak tijd voor Schoolradio, maar dat was destijds iets voor leerlingen op de lagere school, die ik was ontgroeid in 1961.

In de middag was er via de NCRV op Hilversum 2 ‘Orgelbespeling’ door Piet van Egmond, die met regelmaat voorbij kwam. Op Hilversum 1 was het Cor Steyn, die voor de VARA het elektronische orgel bespeelde. Ook in die tijd had je al het actualiteitenprogramma van de VARA, ‘Dingen van de dag’. Zomaar een aantal voor de maandag geprogrammeerde radioprogramma’s. Onze ouders hadden ons het sparen aangeleerd en voor alle kinderen ‘Sparen via de Zilvervloot’ ingelegd via de Bondsspaarbank in Groningen. Vanuit de overheid werd deze vorm van sparen in die tijd gemotiveerd via speciale radio programma’s, die werden aangekondigd als ‘Regeringsuitzending’. Het ‘Van Varen en Sparen’ was dus een dergelijk programma ter promotie van de Zilvervlootactie, in presentatie van Elisabeth Mooij en Herman Stok, twee personen die vooral bij de jeugd het goed deden en dus terecht hiervoor werden ingehuurd.

De VARA bracht eens in de veertien dagen in de avonduren via Hilversum 1 het programma ‘Je neemt er wat van mee’. Een quiz waarin luisteraars een voor die tijd leuk geldbedrag konden winnen, mits de antwoorden op de gestelde vragen goed waren. En zo pikte je her en der wat mee van de diversiteit aan programma’s via de twee Hilversumse netten. Straks de dinsdag.

Ik neem aan dat de gemiddelde lezer de enorme treinroof op een Britse posttrein, overvallen bij Chaddington, op de route tussen Londen en Glasgow, wel herinnert. De overval werd op 8 augustus 1963 gepleegd door 15 personen. Bij deze grootste treinroof uit de geschiedenis maakten de rovers 2,6 miljoen Britse ponden buit. De mannen gingen nauwgezet en vrijwel zonder geweld te werk, alleen de machinist van de trein raakte gewond. Ook in Nederland werd door de politie, ruim twee maanden later, een verdachte vrouw in Amsterdam bij Twentsche Bank, vergezeld van haar 16-jarige zoon David, aangehouden omdat ze zich vreemd gedroeg met het omruilen van nieuwe Britste 5 Pond biljetten. Ze vertelde dat ze afkomstig waren uit een casinowinst gedaan in het Braziliaanse Rio de Janeiro.

De vrouw was in het bezit van liefst 1100 biljetten met de waarde van 5 Pond elk. Men veronderstelde bij de bank dat ze iets had te maken met de treinroof. De politie heeft destijds beiden aangehouden en contact opgenomen met Scotland Yard in Londen. Daar reageerde men aanvankelijk laconiek, maar later reageerde men toch belangstellend op de aanhouding van Edith C, daar haar man inderdaad in Rio de Janeiro was gearresteerd wegens in Engeland gepleegde bankfraude ter waarde van 300.000, - Pond, voor die tijd een gigantisch groot bedrag. De vrouw en zoon dienden eerst in het hotel te blijven en later werd besloten tot uitlevering, via de Vreemdelingenpolitie, naar Engeland.

Natuurlijk weten leeftijdsgenoten dat er bijdragen aan de overheid dienden te worden betaald voor het luisteren naar de radio en het kijken naar de televisie. Een verplichting die destijds nog diende te geschieden door de luister dan wel luister en kijkkaart aan te schaffen tegen betaling op het postkantoor. De aangeschafte verklaring werd in Huize Knot achter de box van de Draadomroep geschoven, zodat – mocht er controle komen – deze verklaring direct bij de hand was.

In de diverse radiogidsen werd – in opdracht van de al eerder gememoreerde overheid – ieder kwartaal een overzicht gegeven van het aantal aangegeven radio-ontvangst en televisietoestellen. Zo was in voornoemde NCRV gids te lezen dat het aantal aangegeven radio-ontvangsttoestellen op 1 april 1963 stond op 2.616.110 en het aantal aangegeven televisietoestellen uitkwam op een getal van 1.369.148.

Maar ook het aantal aansluitingen op de Draadomroep werd ieder kwartaal officieel bekend gemaakt en op 1 maart 1963 bleken er 466.999 aansluitingen te zijn, waaronder ook de dienst- en kosteloze aansluitingen waren inbegrepen. Het overzicht eindigde destijds met een voor mij nog steeds onbegrijpelijke zin: ‘In dit totaal zijn tevens inbegrepen 39 stopcontacten te Rotterdam, welke worden beschouwd als hoofd aansluitingen’ Was hier misschien sprake van een vroege vorm van een kabelnetwerk?

Dan de weinige herinneringen aan de dinsdagradio van die tijd. In de week van de gids die ik voorhanden had viel die dinsdag op 30 april en was er via Hilversum 1 en Hilversum 2 een Nationaal Programma ter gelegenheid van de verjaardag van Hare Majesteit Koningin Juliana waardoor geen doorsnee dinsdagprogrammering kon worden besproken. Ik heb een greep gedaan in de stapel andere gidsen uit dat jaar en kan enkele programmafeiten voor de dinsdagen derhalve benoemen.

De KRO was er bijvoorbeeld om 11 uur in de ochtend met ‘Onder ons’ een programma voor de vrouw. Presentatrice was Mia Smelt. Het was eigenlijk onderdeel van ‘Moeders wil is wet’ dat tussen 1949 en 1974 door haar, in samenwerking met een zeer deskundig team, werd gepresenteerd. Op tal van onderwerpen, die moeder de huisvrouw verder zou kunnen helpen bij het runnen van een gezin, werd ingegaan terwijl de huisvrouw zelf platen ter ondersteuning van de items kon aanvragen.

De Katholieke Vrouwenverenigingen maakten dankbaar gebruik van de mogelijkheid dergelijke uitzendingen te mogen bijwonen en zo herinnerde ik mij dat moeders Knot rond 1963 met een aantal andere vrouwen, behorende tot de club van huismoeders vallende onder de Sint Franciscus kerk te Groningen, netjes in de nieuwste mantelpakjes, naar Hilversum toog om het programma in de KRO-studio bij te wonen.

Op die dinsdagen was er via Hilversum 2 ook een kort programma met als titel: ‘Wij vrouwen van het land’, dat in samenwerking met de Katholieke Nederlandse Boerinnenbond’ werd gemaakt. Natuurlijk dient het programma van Alex Wayenberg niet ongenoemd te blijven. De Zonnebloem was speciaal bedoeld voor de zieken in den lande. Op Hilversum 1 natuurlijk het nog steeds bestaande ‘Arbeidsvitaminen’ en ‘Kleutertje Luister’ met Lilly Petersen en Herman Broekhuizen, terwijl ook ‘De Groenteman’ voorbijkwam.

Zelf luisterde ik wel eens naar een kort item waarin je meegesleurd werd naar het toenmalige gebeuren in de VS. Het was in de late namiddag via Hilversum 1 en de AVRO te beluisteren en heette: ‘New York calling’ met Max Tak, die ook de nodige artikelen in die tijd in de Telegraaf schreef met een goede poging ons Nederlanders op de hoogte te houden van datgene in de Verenigde Staten zoal aan de hand was.

In 1963 was ik leerling op de Cort van der Lindenschool aan de Violenstraat in Groningen. Een school vernoemd naar een voormalige burgemeester van Groningen. Wandelend naar huis aan de Korreweg viel het op het einde van de Violenstraat op dat er een muurschildering boven een winkelpand was aangebracht, waarin een korte promotie was waar te nemen voor het werk van Ida de Leeuw van Rees. Ik heb in die tijd gedacht dat deze dame, die een eigen rubriek ‘Met naald en schaar’ op de radio had, daar woonde. Het was er gewoon aangebracht om aandacht voor haar werk te geven. Ze was trouwens eens te gast in de radioserie ‘De Familie Doorsnee’ van Annie M.G. Smidt en Wim Ibo.

In de avonduren stond Echo van de KRO wel eens aan via Hilversum II. Een kwartiertje met als ondertitel: ‘Een weerklank van het dagelijkse gebeuren. Reportages en commentaren uit binnen- en buitenland. Op het andere net, Hilversum 1, was een soortgelijk programma in de avonduren: ‘AVRO’s Radiojournaal’ waarin ook werd verteld over de situatie en de koersen van de New Yorks beurs.

In het bijgaande overzicht kun je een indruk krijgen van het Nationaal Programma dat via de NTS op 30 april ter gelegenheid van de verjaardag van Hare Majesteit Koningin Juliana werd uitgezonden.

Voordat ik je meeneem naar de woensdagen in 1963 iets meer over de heden ten dage verdwenen zaken in het straatbeeld. Waar ik het eerst even over wil hebben, is het verdwijnen in 1963 van twee objecten die met de PTT te maken hadden. PTT, dat stond voor Post, Telefoon en Telegrafie en destijds een zeer betrouwbare instelling. Het eerste object was de brievenbus, en dan heb ik het niet over de brievenbussen die, verspreid over de steden en dorpen aan muren hangen, maar die bevestigd waren achterop de bus en trolleybus. Hoe vaak heb ik wel niet de vraag gehoord van mijn ouders: ‘doe de brief nog even op de bus, dan kan deze met de posttrein mee.’

Het waren kleine rode postbakjes, waar je in de gleuf de post in kon doen en als de bussen of trolleys (die trouwens voor 1963 al uit het Groningse stadsbeeld waren verdwenen) net weer van hun stopplaats dreigden te starten, diende je hard te lopen om alsnog de brief gepost te krijgen. Als je op tijd postte dan werd, na aankomst van de betreffende bus bij het Hoofdstation, de postbak door een personeelslid van de PTT geopend, daarbij een postzak eronder houdend, waarna het automatisch in de zak viel en vervolgens met de Posttrein naar elders werd vervoerd.

In de posttrein werd al een groot deel van de post door de op de trein aanwezige personeelsleden grof gesorteerd alvorens het naar de grote sorteercentra ging. In het Spoorwegmuseum is nog een dergelijke Posttrein te zien, die trouwens in 1997 het actieve bestaan vaarwel zei en niet meer werd ingezet.

Ruim tien jaar geleden las ik dat de groene telefooncellen, die nog sporadisch waren te vinden in steden en dorpen, door medewerkers van KPN werden weggehaald omdat het merendeel van de Nederlandse bevolking in het bezit is van een mobiele telefoon. De toenmalige eigenaar van de telefooncellen, KPN, vond het niet langer rendabel, mede daar in tijd van nood het merendeel van de telefoongesprekken naar het nummer 1-1-2 al gebeurde via mobiele verbindingen. In gedachten ging ik terug naar 1963 waar de cellen op vele plekken in Groningen waren terug te vinden. Zilvergrijs van kleur met boven in de deur ‘in blauw’ het woord ‘telefoon’. Geen speciale kaarten, die je diende te kopen voor gebruik, nee gewoon simpele muntjes uit de portemonnee of broekzak werden voor het telefoneren gebruikt.

Er verdween trouwens een ander object uit het straatbeeld in 1963 maar eerst neem ik je mee naar de programmeringen van Hilversum 1 en 2 op de woensdagen in 1963 en wel speciaal die van 1 Mei. Het begon zoals jaarlijks destijds gebeurde op die datum, het wisselen van de omroepen van zender, hetgeen gebeurde met de volgende mededeling. ‘Wij maken onze luisteraars er op attent dat met ingang van heden de programma’s van de NCRV en KRO worden uitgezonden via Hilversum 1 (402 meter). De programma’s van de AVRO en de VARA zijn te beluisteren via Hilversum II (298 meter).’ En vanaf dat moment was in de NCRV gids dan ook kolom 1 weer voor de NCRV en de KRO, totdat er weer van zender zou worden gewisseld. Trouwens de mededeling was niet alleen in de ether te beluisteren maar werd ook in de omroepgidsen afgedrukt.

Een impressie van 1 mei dient te beginnen met de opmerking dat er de 1 mei viering in die tijd altijd uitgebreid aan bod kwam via de radio, in dit geval Hilversum II. Om 7 uur in de ochtend opende de VARA met een toespraak van Mr. J.A.W. Burger, voorzitter van de VARA en hij werd, zeer ongebruikelijk, om 10 min na 7 uur gevolgd door een Nieuwsbulletin. Uiteraard had de internationale al geklonken en was het hanengekraai ook al de ether in geslingerd. Voor diegene die nog niet wakker was kwam om 8 uur nogmaals de toespraak voorbij.

Uiteraard stond de programmering via de VARA die dag in het teken van het volk wat zich ook uitte in de muziekkeuze. Zo was er een Declamotorium ‘Ons strijdlied’ waarbij medewerking onder meer werd verleend door de Bond van Arbeiders Zangverenigingen en de Arbeiders Muziekvereniging Cresendo. Romke de Waard was 10 min te beluisteren bij het spelen van typische volksliederen en verder een variatie aan onderwerpen waaronder een optreden van ‘De Stem des Volks’.

In 1963 was het trouwens wel verleden tijd van de toen alom bekende blauwe postzegelautomaten, die sinds 1936, naar ontwerp van Anton Kurvers, overal in het land waren terug te vinden. Bovenaan de automaten stond het woord ‘Posterijen’ te lezen. Er was tevens voor de gebruiker door een klein glaasje te zien of de automaat al dan niet in gebruik was. Ook was er een tekstplaat aanwezig bij deze automaten, waar het gebruik werd uitgelegd. Via muntinworp en gebruik van een slinger kon de te verwerven zegels worden verkregen. Kurvers was trouwens sinds 1919 werkzaam bij de dienst Publieke Werken van de Gemeente Amsterdam en ontwierp de postzegelautomaat in 1936. Hij was tevens ontwerper van de eerste landelijk ingevoerde brievenbus van de PTT.

Rond die tijd was er ook enige onrust in de bakermat van de bioscoopfilms. Grote sterren van weleer als Clark Gable, Gary Cooper en Marilyn Monroe kwamen te overlijden. Ondertussen werd men zich in Hollywood bewust dat er een tekort aan de betere sterren was. En dus gingen de economische wetten ook daar tellen. Hoe minder aanbod des te meer diende er te worden betaald voor de rollen van de nog overgebleven sterren. En voor die tijd betekende het veel geld van Elisabeth Taylor kreeg bijvoorbeeld 3,5 miljoen dollar voor haar rol als Cleopatra.

En er werden voor de tijd dat de televisie doorbrak veel meer films gemaakt in Hollywood. Daar vielen ook de zogenaamde B-films onder, waarin talent een kans kreeg door te breken en een laag inkomen mee verdiende. Maar sinds de doorbraak van de televisie in Amerika ging het stapsgewijs slechter met de filmwereld. Zo werd in 1963 bekend dat een voor de B-films nog moeilijk een markt te vinden was, hetgeen minder productie betekende en dus ook het minder doorbreken van die groep met jonge, veelbelovende filmspelers.

Maar er was desondanks brood te verdienen voor de jongeren want het merendeel werkte voor productiemaatschappijen die ook voor de televisie actief waren. Zo was destijds Troy Donahue via Warner Brothers terecht gekomen van televisieseries in een aantal films. Doorstroom was ondanks alles toch wel mogelijk. Alles ging dus toch wel goed komen en de goudmijn in Hollywood bestaat nog steeds.

Het was in die tijd gebruikelijk dat omroepen de leden op een aantrekkelijke manier aan zich wilden binden dan wel wensten te behouden. Lidmaatschap of verlenging betekende een verrassing. Maar ook werden er allerlei dingen georganiseerd, die dan weer werden aangekondigd in de radiobodes, dan wel radiogidsen. In mei 1963 werden er bijvoorbeeld in de NCRV gids een aantal vakantietochten voor leden aangeboden. Zo was het mogelijk deel te nemen aan een groepsreis naar het Keukenhof. Schrik niet het kostte de deelnemer slechts 50 cent aan buskosten. Daar kwam natuurlijk nog wel de entreegelden overheen alsook de nodige kosten voor versnaperingen.

Vanuit Groningen werden een meer commerciële reizen aangekondigd voor op 11 mei naar het Bloemencorso te gaan. Zowel met de ESA vanaf de A-weg als met Cebuto Reizen vanaf de Stationsweg kostte die reis 10 gulden. Maar er werd door de NCRV ook een rondreis aangekondigd vanuit Nijmegen naar plaatsen in de grote omgeving, inclusief diner en 3 versnaperingen en dat voor 14 gulden. Een dag lang plezier met geloofsgenoten en medeleden van de NCRV. Zo kon je nog eens vrienden maken binnen je eigen wereld.

Donderdagen betekende, net als op andere doordeweekse dagen, ruimte voor ‘Moeders wil is wet’. Men wist het feestelijk aan te kondigen met de toevoeging: ‘In huis … en nu ook in onze studio’. Op Hilversum 2 in de ochtend onder meer om 8.15 een item van drie kwartier met de titel: ‘Programma overzicht’ met de toevoeging ‘recht door naar school en kantoor en vergeet niet de tijd’. Het wijzende vingertje. Een programma gevuld met vrolijk klinkende muziek.

Dat vingertje doet me denken aan een soortgelijk bordje dat een tijdje in de kapsalon bij vader Knot hing wijzend op een tekst, die regelmatig door een andere tekst met wijsheden werd vervangen en werden verstrekt door de Bond Zonder Naam, een organisatie die nog steeds bestaat.

Op de donderdagmiddagen wilde ik nog wel eens luisteren naar de AVRO, die tussen 5 en 6 uur ‘Op de jonge golf’ programmeerde, een product van AVRO’s Jeugdomroep Minjon. De draaitafels werden in dat uur belegd met verzoekplaten, terwijl de verschillende Minjon afdelingen in het land zorgden voor onderbrekende informatieve items. Samenstelling was destijds in handen van Wim F. Jansen.

Alvorens een kijkje te nemen in de programmering van de vrijdagen op Hilversum 1 en Hilversum II even iets over de zendtijdverdeling destijds. Bekend werd gemaakt dat de wekelijkse radiozendtijd van de V.P.R.O. uitgebreid ging worden tot 10 uur per week, versnipperd over diverse dagen. De uitbreiding zou op 1 oktober van dat jaar van kracht worden. Blijkens de desbetreffende beschikking van de toenmalige staatssecretaris van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen., mr. Y. Scholten, kwamen de wijzigingen op het volgende neer: de toen reeds bestaande morgenwijdingen van 10.00 uur tot 10.20 en de dagopeningen, van 7.50 uur tot 8.00 uur van de VPRO bleven in de nieuwe indeling gehandhaafd.

Het korte vooravondprogramma van de woensdag- en de zaterdagavond (19.30 uur tot 20.00 uur) en het vrijdagavondprogramma van 22.40 uur tot 23.00 uur kwamen te vervallen. Daartegenover kreeg de VPRO voorafgaande aan zijn vrijdagavondprogramma van 19.30 uur tot 21.00 uur de beschikking over de tijd van 16.00 uur tot 19.30 uur. Over de rest van de toegewezen 10 uitzenduren diende nog met de andere omroepen te worden overlegd. Voordat het 1 oktober werd had men daar nog vijf maanden de tijd voor om tot een goede oplossing te komen.

Het dient zeker te worden gezegd dat er momenten waren dat ik, van huis uit gevoed, het wel prettig was ook klassieke kanten tot me te nemen. Het Belcanto concert op de zondagmiddag van de Draadomroep was daar een voorbeeld van maar ook de NCRV haalde klassiek vaak uit de kast met als voorbeeld op de vrijdagochtend het programma ‘Toets der Muziek’ waarin binnen 25 minuten een aantal klassieke werken uit de radio kwam en wel in de vroege uren. Een uur later was het tijd voor het Berlijns Promenade Orkest en daarna volgde een programma met volksliederen gezongen door het Jankowski Koor onder leiding van Wolfram Röhring en Horst Jankowski, die ook de piano bespeelde. Dat was dus een paar jaar voordat Horst Jankowksi internationaal zou scoren met ‘A Walk in the black forest’. Een verzamelaar met werk van hem en zijn orkest en koor komt nog regelmatig uit de platenkast in Huize Knot.

Op Hilversum 1 zat in de ochtenden op de vrijdag in mei de VARA met onder meer het programma ‘Klaarwakker’ met veel muziek en enkele reportages en commentaren, samengebald in 27 minuten tot de klok van 8 uur. In de middag was bij de NCRV schoolradio te beluisteren met als thema ‘de zaaier ging uit zaaien’, een serie Bijbelverhalen die waren samengesteld, zo vermeldde de intro, door mevrouw C.F. Hendriks- Metsch te Hilversum. Het tweede net was in de middag opgedeeld door de RVU, AVRO en VARA, waarbij de eerste ‘berichten voor land- en tuinbouw’ bracht. Wat me plezierde was destijds het Metropole Orkest onder leiding van Dolf van der Linden. De VARA bracht ook veel muziek maar tevens speciale kleine rubriekjes als ‘Loon naar werken’, waarin André Kloos, destijds tweede voorzitter van de NVV, actuele arbeidszaken besprak.

In de avond was het vaak dat ‘Sweet Sixteen’, het Hilversumse meisjes koor onder leiding van Lex Karsemeyer te horen was via de NCRV. Ze zongen dan populaire liedjes in speciale orkestarrangementen van Jo Bos en ze werden begeleid door het kwintet van diezelfde Jo Bos. Op Hilversum 2 zette de VARA daar het meisjeskoor ‘De Krekels’ tegenover, onder leiding van Lo van der Werf. Ze werden begeleid door pianist Nico Schutte. De avond werd, als vanouds, afgesloten door een 5 minuten durende nieuwsbulletin.

En in Groningen hadden we destijds een zangeres die zeer goed scoorde: Imca Marina. Half oktober 1959 maakte Hendrikje Imca Bijl uit Hoogezand haar eerste plaat, die gunstige perskritieken oogstte. En in mei 1963 stond ze opnieuw in de publiciteit. In de regionale krant, die ook in Hoogezand destijds de nodige abonnees had, verscheen het toen recente nieuws: ‘Zojuist is er opnieuw een plaat van Imca Marina, zoals de showbusiness haar kent, uitgekomen en het doet deugd ook dit jongste plastic-visitekaartje te kunnen voorzien van een loffelijke kanttekening. Op Imperial IH 513 (het platenlabel waar zij onder contract stond) brengt Imca opvallend gemakkelijk ‘Lass' mem Herz nicht weinen’ en ‘Melodia Hawaiiana.’

De recensent van de krant ging verder met nog meer loftuitingen maar ook enkele kritische noten: ‘Op beide zijden kan ik haar gespierde zang, die zo ongeveer het midden houdt tussen het zingen van Mieke Telkamp (vooral in de hogere registers) en Anneke Grönloh, heel goed waarderen. Het beste nummer is ‘Melodia Hawaiiana.’ Op de keerzijde mist Imca een wat hogere noot aan het slot op een haar na, wat overigens het enige vlekje is. Bij het beluisteren deed ik de ervaring op, dit ‘er tegenaan zingen’ op grotere afstand duidelijker aan het licht treedt, dan met het oor dichter bij de luidspreker.’

Tja en dan zijn we aangeland bij de zaterdagen en dat was natuurlijk, gelijk aan de zondagen, een dag dat er de mogelijkheid was om intenser te luisteren in 1963 naar de programma’s van Hilversum 1 en 2, de Nederlandstalige uitzendingen van Radio Luxembourg en Radio Veronica. Elders heb ik al een artikel geschreven over het om 9 uur in de ochtend in de ether zijde KRO programma ‘Djinn’, waarin 3,5 uur lang de luisteraar op een aangename manier werd verpoosd door een voor die tijd excellent team die je oor aan de luidspreker wist vast te houden. Een paar namen? Kees Schilperoort, Leo Nelissen, Pieter Lutz, Jaap van Meekren, Frits van Turenhout.

Soms was in de salon de Draadomroep afgesteld op Hilversum II en dan werd er naar de VARA geluisterd met onder meer het programma “Rotonde, een veertien daags knooppunt van wisselende onderdelen vanuit het hele land’. Muzikaal en informatief werden de luisteraars vermaakt en de centrale presentatie was in handen van Letty Kosterman.

In de weekenden was er ook altijd ruimte voor de rubriek ‘Postduivenberichten’, waarbij je werd geïnformeerd vanwaar de duiven richting ons land en locaties waren losgelaten en onder welke weercondities. Maar het hoogtepunt op de zaterdag op Hilversum II, misschien wel de hele week, was Tijd voor Teenagers, toen nog 50 minuten lang met Dick Duster en productie van Co de Kloet. Enige tijd later was daar de rubriek Radio Jazz Club met Michiel de Ruyter. En ik denk dat mede aan hem het te danken is dat ook de gezonde belangstelling voor de Jazz Muziek bij mij is aangewakkerd, hetgeen een mooie collectie aan muziek heeft opgeleverd, die ik deels ook heb kunnen overdragen aan mijn vrouw en volgende generatie.

Aangezien de 4de mei op zaterdag viel in 1963 was er via Hilversum 1 vanaf half 8 tot half 9 in de avond een Nationaal Programma, inclusief twee minuten stilte vanaf de Dam in Amsterdam. Een overzicht ziet u hierbij afgedrukt. Afsluitend van dit artikel herinner ik de lezer graag aan allerlei acties, die werden opgezet door de omroepen, met als doel vooral andere mensen te adviseren ook lid te worden van de omroep waarvan men zelf lid was. Het mocht familie zijn, een collega, of goede vriend, het maakte niet uit. Een slimme manier van ledenwerfacties, waarbij ook altijd wel wat was te verdienen als men echt weer een nieuw lid inbracht.