Hoe vond ik de weg in Groningen?

tekst: Hans Knot

Het werd weer eens tijd een kamer in ons huis op te knappen en voordat het netjes wordt is er heel veel werk te verzetten als het bijvoorbeeld gaat om de leeskamer. Er wordt wat afgelezen in Huize Knot en dus staan die boeken, die historisch gericht zijn, op onderwerp in de leeskamer opgesteld. En omdat er ook nieuw behang in komt dienden alle kasten te worden verplaatst naar andere ruimtes op de tussenverdieping. Dit hield dan weer in dat alle kasten uitgepakt dienden te worden. Zeker 15 jaar zijn er allerlei zaken, naast vele boeken, in die kasten terecht gekomen die grotendeels al weer waren vergeten en ik bij de ontruiming weer tegenkwam.

Ik kwam een flinterdun grijs boekje tegen dat ik in 1969 had veilig gesteld, genaamd het ‘alfabetisch stratenregister 1950’, ofwel ‘hoe vind ik de weg in Groningen’. Onder veilig stellen doel ik op het gegeven dat in 1969 mijn ouders hadden besloten het rustiger aan te gaan doen en dus de kapsalon aan de Korreweg werd gesloten en ontruimd. In de salon was een vaste bank geplaatst aan een lange wand, waar de klanten op hun beurt konden wachten. Voor ons, kinderen, was het vaak een feest eens te kijken achter de deurtjes in de bank, want daarachter was van alles opgeborgen.

Zo stond er altijd een rond blik met wrijfwas en grote katoenen doek waarmee de vloer van de kapsalon met regelmaat werd ingewreven. Parket was er lang geleden gelegd maar het was er niet aan af te zien dat het er al zovele jaren lag, dankzij de uitstekende behandeling die het kreeg. Oude, halfvolle of halflege verfblikken, terpentijn en meer. Van alles was er achter die deurtjes te vinden.

In de salon was er wekelijks de toelevering van de leesportefeuille, waarin in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw ook iedere week een editie van ‘De Lach’ zat. Aangezien Pastoor Schoenmaker van de Sint Franciscuskerk vaste scheerklant was in de salon en dus diverse malen per week langs kwam werd ‘De Lach’ niet op de leestafel gelegd, maar achter een van de deurtjes verstopt. Het was ook een verzamelplek voor oude tijdschriften, waarvan menig exemplaar anno 2017 nog steeds tot mijn verzamelcollectie behoort.

Maar terug naar het document dat ik ook uit ‘de bank’ bij ontruiming in 1969 heb gered en dus bij de tijdelijke ontmanteling van de leeskamer weer boven water kwam. Het is een informatiewerkje voor de inwoners van Groningen uit die tijd. In 22 pagina’s komen alle straten voorbij die er destijds in de Martinistad waren. Bij iedere straat werd aangegeven waar ze waren gelegen. Beginnend bij de Aa, Hoge der staat vermeld dat deze in het centrum ligt van Brugstraat tot Visserstraat. Het boekje eindigt met de Zwarte Weg, gelegen in Noord-Zuid en wel van Grachtstraat tot Noorderbuitensingel.

Verder viel te leren uit het stratenregister, dat werd gepubliceerd in het jaar dat ikzelf een baby was, dat Groningen een grote stad aan het worden was. Het aantal inwoners naderde destijds de honderdvijftigduizend. En het gevolg daarvan was, zo concludeerden de samenstellers, dat er nog maar weinig inwoners waren die de gehele stad kenden. Vaak kwamen ze namelijk straatnamen tegen waarvan ze nog nooit gehoord hadden. Laat staan dat ze wisten in welk deel van de groeiende stad deze straten waren te vinden. En dus was, om in deze leemte te voorzien, het stratenregister samengesteld.

Het werkje werd gedrukt bij Drukkerij Harsveld in Uithuizen, waarvan dus ook voornaam een advertentie op de achterkant stond afgedrukt. Tevens op deze achterzijde een kaartje van de Martinistad met aangegeven welke stadsdelen er naast het centrum waren gelegen. In totaal waren er 30 adverteerders, voornamelijk een deel van de middenstand van destijds en maar 3 bedrijven bestaan 65 jaar later nog steeds. Het gaat daarbij om Hink Nieboer, gevestigd aan de Oosterstraat, de Noord Nederlandse Stempelfabriek (advertentie meldde geen adres) en de firma Mulder feestartikelen aan het Gedempte Zuiderdiep.

Andere voorbeelden van adverteerders waarvan de namen mij zeker nog iets zeggen maar waarvan de winkels al tijden zijn gesloten, zijn: Veenstra Aardappel Groothandel aan de Korreweg, Heins Kantoorboekhandel aan de Oude Boteringestraat, Singer Naaimachines aan de Oude Boteringestraat, Autorijschool Succes aan de Tuinbouwstraat, Ebels Ebels drogisterij aan de Nieuwe Ebbingestraat en Horrel’s Meubelen aan de Nieuwe Ebbingestraat tegenover het Noorderplantsoen. Het zijn dan voornamelijk zaken waar ik later voorbij zou komen tijdens de vele tochten naar de middelbare school, gelegen aan de Violenstraat.