tekst: Hans Knot
Eind mei 1967, een deel van de Nederlandse huiskamers was reeds voorzien van een kleurentelevisie, hoewel slechts een deel van de programma’s als zodanig kon worden bekeken, nam Nederland afscheid van een bijna onafscheidelijk paar. Theo Eerdmans, zijn assistente Maud en de VARA hobby-quiz ‘Tel uit je winst’ was voor het laatst te zien. Na tien jaren trouwe dienst, met alleen voor Theo Eerdmans een kleine onderbreking tijdens zijn periode van ziekte, hadden Theo Eerdmans en Maud aan de VARA-programma’s onafgebroken hun medewerking gegeven.
In die tien jaren had dit tweetal niet minder dan zes verschillende soorten van quizzen gemaakt. Dat was in het begin ‘Wereldwijs’ gevolgd door ‘Willens en wetens’ en ‘Tv-toto’. Hoe meer televisietoestellen er in Nederland kwamen des te meer kijkers en dus ook hoe populairder de programma’s werden, zoals het geval was met ‘Je neemt er wat van mee’, dat werd opgevolgd door ‘Weet wel wat je waagt’. En gedurende de laatste drie jaren van het duo op de Nederlandse televisie was er de absolute topper ‘Tel uit je winst’. In ‘Je neemt er wat van mee’ kon een deelnemer maximaal 1000 gulden winnen en gebeurde dit dan diende deze 1 cent terug te geven om op die manier de kansspelbelasting te ontlopen.
Programma’s, die qua opzet eigenlijk aan elkaar gelijk waren, alleen in details variaties vertoonden. Theo Eerdmans was in 1967 tevens rayonchef van de afdeling Amsterdam van het Vrije Volk en hij werkte er in de tijd dat de eerste quiz begon, 1957, als algemeen verslaggever. Naderhand werd hij gemeenteraadsverslaggever. De quizzen werden in die tien jaar bijzonder goed ontvangen. Zelfs gedurende het laatste uitzendjaar lagen, na al die tijd, de waarderings- en kijkcijfers nog steeds bijzonder hoog.
Theo Eerdmans en Maud (archieffoto Vara)
Waarom de quiz nu precies diende te verdwijnen was eigenlijk niemand geheel duidelijk geworden. Men wilde gewoon, in de verenigingsraad van de VARA was dat destijds beslist, eens iets anders hebben, omdat men er misschien een beetje op was uitgekeken. Eerdmans zei daar zelf destijds over: “Ik ben toch wel verbaasd dat ik het nog tien jaar heb volgehouden. Zelf had ik gedacht dat het niet langer dan vijf jaar zou duren, omdat je bij de televisie eenmaal zo snel je populariteit verbruikt. In ieder geval vind ik het een goed teken dat de kijkdichtheid tot op het laatste moment nog altijd zo hoog was, dat dat in ieder geval geen aanleiding is geweest om er mee te stoppen. Ik heb het altijd bijzonder graag gedaan, deze quizzen, vooral ook omdat er korte interviews in voorkwamen — en dat is eenmaal toch mijn vak als verslaggever.”
Lag het niveau van zijn programma’s eigenlijk niet onder dat van journalist kun je als kijker afvragen en werd hij daar destijds door vakgenoten ook over aangesproken? In een gevonden interview dat verscheen in kranten van de Gemeenschappelijke Persdienst, dat na de bekendmaking van het besluit afscheid te nemen van het duo, werd gepubliceerd, werd wel duidelijk dat dit laatste niet het geval was. Eerdmans: “Een dergelijke kreet heb ik nog nooit opgevangen bij een van mijn collegae en trouwens de Amsterdamse journalisten hebben mij tot hun voorzitter gekozen. Dat doen ze toch ook niet als ze me lichtelijk belachelijk zouden vinden. Ik heb trouwens mijn journalistieke- en mijn televisiewerk altijd strikt gescheiden gehouden. Ik heb de televisie alleen maar beschouwd als een aangenaam nevenbedrijf, hoewel ik het beslist niet wil kleineren”.
In werkelijkheid waren de activiteiten rond de diverse programma’s niet al te intensief voor Eerdmans en werd veel voorbereid en uitgevoerd door een vast team van medewerkers. Zelf maakte hij voor elke uitzending slechts één teamvergadering mee, had vervolgens een gesprek met de scriptgirl, de regisseur en andere verantwoordelijke mensen. Uiteraard werden daarbij alle vragen, die voor de quiz waren verkozen, bekeken. Besloten werd bijvoorbeeld, in welke categorie de vragen aan de kandidaten zouden worden gesteld.
Televisie maken was in die dagen natuurlijk totaal anders dan we nu gewend zijn. Theo Eerdmans en zijn Maud zagen de eerste zeven jaren de deelnemers pas als de opname plaats vond. Pas de laatste drie van hun succesvolle quizjaren zagen ze de deelnemers een half uur van te voren om ze toch enigszins geruststellend te kunnen spreken en een kopje koffie met ze te drinken om de vaak voorkomende cameravrees te kunnen beteugelen. Eerdmans overleed tien jaar nadat zijn mooie serie VARA-programma’s was stopgezet op 55-jarige leeftijd.
foto bovenaan: Theo Eerdmans tijdens de opnamen van een programma ter gelegenheid van de 500.000e televisiekijker in Nederland.
NTS - Beeld en Geluidwiki - Gallery: ‘n Half miljoen, CC BY-SA 3.0 nl, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=10302847
