tekst: Jan van Heeren
Tijdens de RadioDay 2017 in Harlingen werden 7 RadioDay Awards uitgereikt. The Offshore Radio Anoraks Award ging naar een overdonderde Wim van de Water, die onder andere al jaren de site MediaPages.nl met een constante, goede kwaliteit beheert. Paul Rusling kreeg de Award voor Outstanding Contribution to Offshore Radio. Hij was betrokken bij Laser in de beginperiode en werkte daarvoor al voor Caroline. Voor het instandhouden van radioschepen, werden er twee Awards in de categorie Top Technical Support weggegeven. De ene ging naar het Ross Revenge Restauration Team en de andere naar de veel te bescheiden Walter Galle.
Een emotioneel gedeelte van de uitreiking was de categorie Offshore Radio Writers and Historians omdat er hierbij eentje postuum werd toegekend. De Awards gingen naar Hans Knot, Martin van der Ven en Rob Olthof. Zonder hen geen RadioDays, geen boekenplank vol zeezenderboeken, geen website offshore-radio.de, geen SMC produkten. En natuurlijk ook geen Freewave Nostalgie, die met dit nummer haar 40ste jaargang heeft ingeluid. Bij zo’n mijlpaal mag je altijd terugblikken en dat doen we dan ook. In vogelvlucht bekijken we ‘hoe het zo gekomen is’ met deze drie heren in radioland.
Van Zeezenderdag naar RadioDay
Na het succes van de conventie “Zeezenders 20” in 1978, waarbij Hans Knot al betrokken was, besloot Rob Olthof soortgelijke evenementen te gaan organiseren, maar dan op kleinere schaal. Er werden vooral films vertoond. Maar de Zeezenderdag groeide uit tot een steeds omvangrijker evenement. Later voegde Martin van der Ven zich bij de organisatie van de Radiodag, die inmiddels grotendeels draaide om de panels met zeezenderdiscjockeys. Er kwamen steeds meer bezoekers (ca. 450 in 2007). De losse organisatie uit het begin veranderde in een strak geplande dag rondom thema’s zoals: de Voice of Peace, het Mi Amigo panel van 2010, Caroline in the late Seventies en de Radio 390 Reunion.
Het organiseren van de dagen kostte steeds meer voorbereiding, toch leek Hans Knot er alleen maar jonger op te worden, vooral toen hij ineens zonder zijn karakteristieke baard verscheen. Het jaar 2013 was tragisch. Op 23 september 2013 overleed Rob Olthof. Er zou daarna nog één RadioDay georganiseerd worden door Hans en Martin. En deze RadioDay van 2014 werd een klapper. Een recordaantal deejays was er aanwezig. Zoveel dat het bijna leek of er meer deejays dan bezoekers aanwezig waren.
In de jaren ‘60 was de afstemschaal van de radio in Huize Knot voorzien van diverse streepjes. Ze markeerden de sixties-favorieten van Hans: Wonderful Radio London, Radio Caroline South, Swinging Radio England, Radio 390 en Radio City. Maar het bleef niet bij luisteren alleen. Hans legde een knipselarchief aan en begon te schrijven over zijn hobby, de zeezenders.
Hans heeft vanaf 1982 tientallen boeken over zeezenders geschreven, alleen of als co-auteur en heeft daarmee een absoluut record op zijn naam staan. Elke zeezender is wel aan bod gekomen in zijn geschriften. Voor 1978 schreef hij al in bladen als Pirate Radio News en Freeway. Thans is Hans hoofdredacteur van Freewave Nostalgie, waarvan bijna 500 edities zijn verschenen. Het blad is overgegaan in een pdf versie en een website.
Naast alle boeken en artikelen heeft Hans ook de bekende dubbel-lp van RNI uitgegeven, zijn favoriete station begin jaren ‘70, en later meegewerkt aan diverse cd’s en video’s. In 1994 werkte hij mee aan de grote zeezendertentoonstelling in het toenmalige Omroepmuseum. Bekend staat Hans ook als liefhebber en maker van ‘lijstjes’. Zo is daar een lijst met bijnamen van zeezender-dj’s en een lijst met zeezendertunes. Die lijsten zijn, met hulp van anderen, steevast uitgegroeid tot imposante overzichten.
Het invoeren van de zoekterm “Hans Knot” levert bij Google een overdosis aan hits op. Niet alleen op HansKnot.com, maar talrijke andere sites zijn artikelen van zijn hand te vinden. Doordat hij ook vaak in het Engels schrijft, is hij wereldwijd een begrip geworden. In 2009 werd Hans koninklijk onderscheiden als Ridder in de orde van Oranje Nassau voor zijn onderzoek naar de cultuurgeschiedenis, waaronder de zeezenders. Als er iemand is die de Award voor writers en historians heeft verdiend, is het Hans wel.
Zo rond 1966 realiseerde Martin zich dat er zoiets bestond als ‘radio vanaf zee’. Hij wist toen nog niet dat het anno 2017 nog steeds een rol in zijn leven zou gaan spelen. Door het luisteren naar de Nederlandse zeezenders leerde hij de taal en de Nederlandse bands kennen, zoals Shocking Blue en Tee-Set. Was het in 1969 nog leuk om naar Veronica te luisteren, een jaar later ging zijn interesse vooral uit naar RNI. Martin schreef ook naar dj’s zoals Axel. En, ‘zoals het ook hoorde’ werd hij lid van zeezenderclubs als FRC Germany. Tijdens de vakantie van 1975 reed Martin met zijn vriendin en huidige vrouw Ulrike langs de Belgische kust. Maar hij had niet alleen oor voor zijn Ulrike, doch ook voor de klanken van Mi Amigo. Vakanties en zeezenders bleven een mooie combinatie. Zo hoorde Martin in 1976 tijdens zijn vakantie in de auto één van de eerste Baken 16’s.
Vanaf 1993 heeft Martin de RadioDays bezocht en vanaf 2004 is hij mede-organisator. Dankzij de extra mankracht van Martin konden de RadioDays hun grootste bloeiperiode bereiken. Verder heeft Martin vanaf het begin van de jaren 2000 als webmaster van o.a. Offshore-radio.de, en andere daarmee verbonden sites, zoals Broadcasting-fleet.com, een prachtige bijdrage geleverd aan het documenteren van de zeezendergeschiedenis. Veel foto’s en ander audiovisueel materiaal zijn door Martin gearchiveerd en zodoende bewaard voor het nageslacht en door iedereen te bekijken. Vaak werkt hij samen met Hans om tot een mooi geheel te komen. Eén voorbeeld hiervan kan niet onvermeld blijven. Op de Flickr-site “The Offshore Radio Archive” hebben Martin, Hans en wijlen Rob Olthof een verzamelplaats gecreëerd voor alle belangrijke foto’s uit de zeezendergeschiedenis. Door zijn lobbywerk bij personen als topfotograaf Theo Dencker, probeert Martin de site steeds indrukwekkender en completer te maken.
Zelfs toen Rob al lang niet meer met een leren tas het entreegeld voor de Radiodagen inde, bleef hij bij velen bekend als ‘de man met de melktas’. Dat hij goed met de financiën kon omgaan, kwam soms heel goed uit. Zo zorgde hij dat alle apparatuur die tijdens de Raid op de Ross Revenge in beslag was genomen, uiteindelijk weer bij Radio Caroline terugkwam. Hij huurde daarvoor een vrachtwagen die alle materiaal weer naar Engeland terugbracht. Caroline kon dit bedrag zelf niet opbrengen.
Rob heeft altijd al een goed zakelijk inzicht gehad. Toen het Veronicaschip op het strand lag, spoedde hij zich er heen om een foto te maken, waarvan een poster werd gedrukt. Deze poster was op 18 april in Den Haag verkrijgbaar. Laten er op die dag nu ‘toevallig’ zeer veel mensen rondlopen met interesse voor Veronica. Dit soort activiteiten mondden uit in het oprichten van Stichting Communicatie, later Stichting Media Communicatie, bekend om het uitbrengen en distribueren van zeezenderartikelen, zoals lp’s, ep’s, boeken, cd’s, radio-opnamen en de beruchte home video’s. Ook vele boottochten werden door SMC georganiseerd, inclusief de meer recente tochten naar het REM eiland. Terwijl alle andere met SMC vergelijkbare organisaties inmiddels al lang zijn opgehouden, leeft Robs SMC nog steeds voort.
