tekst: Hans Knot Foto: station Leeds, 1968
Deze keer neem ik u in de nostalgische column mee naar het jaar 1968 en om nog preciezer te zijn naar de maand maart. De inhoud komt deels uit het mapje dat ik uit het archief met opzienbarende knipsels, ooit door mij uit de krant geknipt, heb gehaald. Het brengt me bij het eerste bericht en direct bij een meer recenter boek. 368 Pagina’s aan spanning waren er terug te vinden in de thriller van het jaar 2015, geschreven door Paula Hawkins. Ik las het boek destijds in 2 dagen uit. Ik dacht er meteen aan terug toen ik het knipsel na jaren opnieuw las van 1 maart 1968 waarin werd beschreven dat een jongen vanuit een rijdende trein een moord zag worden gepleegd.
In het bericht werd melding gemaakt dat de Engelse politie dag en nacht een 12-jarige jongen bewaakte, die in de trein zat en naar buiten keek en zag hoe een vrouw werd vermoord. De reden van de bewaking werd als volgt verdedigd: "Hij kent namelijk het uiterlijk van de moordenaar”. Hij had de recherche verteld, dat hij in een trein zat, die maandagavond 26 februari van dat jaar het station van Leeds naderde.
Toen de trein over een dam reed, keek hij neer op een kerkhof, waar hij zag hoe een man een vrouw aanviel. Hij vertelde het zijn moeder, die in ander compartiment met een vriendin zat te praten. Zij geloofde hem niet. De volgende dag las zij in de kranten, dat de 42-jarige mevrouw Mary Judge op het kerkhof was aangerand en vermoord. Volgens de politie had de jongen de aanvaller beschreven als een man van een jaar of twintig. Grote vraag is of Paula Hawkins, via dit bericht, op het idee is gekomen tot het schrijven van haar succesvolle roman ‘Het meisje in de trein’.
Robert McNamara - DoD photo by Oscar Porter, U.S. Army
Op 29 februari 1968 werd ook afscheid genomen in Washington van de toenmalige Amerikaanse minister van Defensie. Vrijwel alles ging mis toen Robert McNamara officieel als Amerikaans minister van Defensie afscheid nam van het Pentagon. Het regende voor het eerst sinds 27 dagen. McNamara en de toeschouwers werden drijfnat. Een luchtdéfilé ging niet door vanwege het slechte weer en president Johnson, die op weg was naar de plechtigheid, bleef een kwartier in een lift vastzitten. Als klap op de vuurpijl vielen de luidsprekers uit, zodat de duizenden mensen, die op het plein voor het Pentagon stonden, vrijwel niets gehoord hebben van de toespraak van de president tot McNamara, die zelf trouwens niet heeft gesproken.
Binnenlopen Mi Amigo, maart 1968 - foto: Chris Vermeulen
Aanbod aan radio was er niet al te veel in maart 1968, nadat begin die maand de beide Carolineschepen in beslag werden genomen. We deden het als jongeren vooral met Radio Veronica en Hilversum III en in de avonduren met de uitzendingen in de fading van Radio Luxembourg. En het luisterpatroon van velen, die afstemden op Hilversum III, veranderde want in de maanden maart en april werden de uitzendingen via de 240 meter middengolf niet om half 4 in de middag stopgezet maar gingen door tot 5 uur.
Deze uitzendtijden hielden verband met internationale overeenkomsten met als reden storingen te voorkomen met radiostations in andere landen, in dit geval in Hongarije. De uitzendingen via een aantal FM-kanalen van het toenmalige popstation gingen normaal door tot 6 uur in de avond.
Wie kent de naam Eef Brouwers nog. Wat een mooie loopbaan heeft de man gemaakt. In maart 1968 werd bekend dat hij van de RONO, dat destijds stond voor Regionale Omroep Noord en Oost, naar de AVRO zou gaan. De Groninger journalist trad per 1 april 1968 in dienst van de omroep als lid van de eindredactie van AVRO’s Radio Journaal en nam daar de plaats in van een andere ras-Groninger, Klaas Jan Hindriks.
Deze had namelijk een nieuwe baan aangenomen als hoofdmedewerker van het informatieve programma van de toenmalige NTS, de Nederlandse Televisie Stichting. Eef Brouwers was tot 1 april chef actualiteiten en sport bij de RONO, een taak die hij een jaar eerder op zich nam. Daarvoor was hij werkzaam als redacteur bij onder meer het Nieuwsblad van het Noorden, het Utrechts Dagblad en de toenmalige Nieuwe Provinciale Groninger Courant.
Hoe vaak kwam het wel niet voor in de loop der jaren dat er felle kritiek ontstond op het reilen en zeilen van de Nederlandse Spoorwegen. Slechts zelden komt deze organisatie op een positieve manier in het nieuws. Ik bewaarde een aantekening van een voorval dat destijds op 1 maart 1968 plaats vond. De sneltrein, zo werd de latere intercity nog genoemd, was die ochtend speciaal gestopt op het station van Nijkerk, waar men normaal in grote snelheid voorbij denderde. Er was plotseling een extra stop om een inwoner van Nijkerk de gelegenheid te geven met grote spoed zich te begeven naar het ziekenhuis in Zwolle.
Hij diende in het ziekenhuis bloed te geven wat met spoed nodig was. Duidelijk een geval van een afwijkende bloedgroep. Hij had zijn probleem van ‘geen vervoer’ te hebben voorgelegd aan de stationschef, die onmiddellijk het sein op onveilig had gezet om de sneltrein tot stoppen te dwingen. Het oponthoud duurde slechts enkele ogenblikken maar was wel dermate opmerkelijk dat het bericht in de kranten kwam. De stationschef kon desgevraagd niet zeggen of een dergelijke stop eerder was voorgekomen: “Ik ben al 28 jaar bij de Nederlandse Spoorwegen werkzaam, maar mij is zo’n geval niet bekend.” Of er een reprimande van de leiding van de NS voor hem is gekomen werd ook niet vermeld.
Ringo en zijn vrouw hadden tien dagen in het oord transcendent gemediteerd maar waren mede vanwege het gemis van hun kinderen huiswaarts gevlogen. Wel was alles in alle stilte gebeurd. Hij had slechts gemeld met de auto naar Delhi te gaan en had vervolgens snel tickets geboekt voor de eerste vlucht terug naar Heathrow. Ook de andere drie toenmalige Beatles verbleven in het oord waarbij vooral John Lennon en George Harrison er een lange periode ter overdenking de tijd doorbrachten.
Tenslotte iets over de Friezen want in het gemeentehuis van Leeuwarderadeel trouwde op 1 maart 1968 het echtpaar Straatsma-Westerhof maar weigerde uiteindelijk de huwelijksakte te tekenen omdat deze akte niet was opgesteld in de taal die ze dagelijks spraken, het Fries. Drs. Straatsma was dan ook voorzitter van de ‘Ried fan de Fryske Biweging’ en directeur van het Bureau voor Friese taalbevordering. In de periode voor de trouwpartij had hij getracht de ambtelijke instanties te overtuigen dat volgens de wet de huwelijksakte ook in het Fries mocht worden opgesteld. Maar volgens de officier van Justitie was dat niet mogelijk.
Het huwelijk trok grote belangstelling en de gehele plechtigheid vond in het Fries plaats. Toen de bode de heer Straatsma de pen wilde aanreiken ter ondertekening van de huwelijksakte zei de bruidegom deze niet te voorzien van zijn handtekening omdat het respect voor de Friese taal niet was nagekomen. Helaas kwam Straatsma in 2006 te overlijden op de leeftijd van 69 jaar en zou hij zijn 40-jarig huwelijksfeest niet meer in het Fries hebben kunnen vieren.
