Herman Stok (1965). Foto door: Ron Kroon / Anefo [CC0], via Wikimedia Commons
tekst: Hans Knot
Het was een initiatief opgezet in medio 1965 dat al een klein jaar later stop werd gezet door de ondernemers Stok en Van Maasdam, beiden tevens destijds werkzaam bij de VARA. Het bleek dat het financieel runnen van het bedrijf, met de inkomsten die binnenkwamen, niet mogelijk was. In principe had men een groep artiesten onder de hoede om optimaal te begeleiden en te managen, waarbij 10% van de gages werd ingehouden voor de financiële stabiliteit van de onderneming.
Toen het nieuws van het stopzetten bekend werd, stelde Herman Stok in een interview dat eigenlijk minimaal 30 tot 40% van de verdiende gages door de artiesten een redelijk percentage was geweest om het bedrijf van de ondergang te redden, maar dat hem een gevoel van diefstal had gegeven waardoor het geen realiteit werd. Stok: “Tóch is het de enige oplossing als je een bedrijf als het onze niet financieel kapot wil laten gaan. De zaken staan er op het ogenblik in Nederland gewoon zó voor: de artiesten verdienen veel te weinig om er een behoorlijke manager op na te houden.”
Het duo, bijgestaan door een secretaresse en ander ondersteunend personeel, had negen maanden lang geprobeerd of men met 10% van de gage rond kon komen, wat niet was gelukt. Waarschuwingen waren al eerder geuit door een account, waarbij erop werd gewezen dat de onderneming nog steeds zwaar verlies leed. Het idee was op zich goed te noemen. Men bracht bekende en minder bekende artiesten, waarmee men al in contact was via programma’s op de VARA Radio, onder in de Maats Pop-Studio in Amsterdam. Het was een soort van opleidingsinstituut waar men een aantal vakken kreeg aangeboden dat op het pad van een carrière van nut kon zijn.
Denk daarbij aan ‘hoe gedraag je het beste op het toneel en hoe is je houding’, stel een goede repertoire keuze samen, kledingadviezen en meer. Tevens regelde de onderneming de zakelijke belangen van de onder contract staande artiesten. Bekende namen die gebruik maakten van deze service waren onder meer Conny van Bergen, Karin Kent, The New Orleans Syncopators, The Torero's en The Lords. Maar zoals al gesteld werd de deur in het voorjaar van 1966 op slot gedaan. Herman Stok die een behoorlijke bekendheid had met onder meer het televisieprogramma ‘Top of Flop’ en het radioprogramma ‘Tijd voor Teenagers’, werd uiteraard benaderd om te verklaren waarom het niet was gelukt.
Zo stelde hij in een GPD interview: “We hebben de zaak gesloten. Het had geen enkele zin meer om er mee door te gaan. Ik heb al het geld, dat ik met de onderneming verdiende, in deze zaak gestoken. Dat kan natuurlijk niet langer. Ik ben van mening dat managers het alleen kunnen volhouden als de artiesten meer dan dertig procent van hun gage afstaan. Dat is in Nederland niet mogelijk, omdat die gages veel te laag zijn”.
Stok gaf vervolgens een financieel plaatje van een veel gevraagde zangeres, die tot twintig keer per maand een optreden had en voor elk optreden 125 gulden vroeg. Het leek een leuk bedrag als je bedenkt dat het 1966 was. Maar zoals Herman Stok het vervolgens ontleedde bleef er niet zoveel over. Immers diende er eerst 20 procent inkomstenbelasting te worden betaald. Hij ging er vanuit dat men 30 procent aan het management kwijt was. Maar van de pakweg 1200 gulden, die er nog overbleven, dienden vele kosten te worden betaald. Wat te denken van het onderhouden en aanschaffen van een dure garderobe, vele bezoeken aan de kapper en make-up, auto-onderhoud en vervoer.
En wanneer het in die tijd om een orkest ging, kwam er per deelnemende persoon nog veel minder in de portemonnee. Stok stelde ook dat er maanden bij waren dat de ondernemers zelf er nog eens ruim 600 gulden bij moesten doen om het zaakje draaiende te houden en dus werd besloten de dure liefhebberij te sluiten. Elders op internet is een verhaal, door Arno Weltens en mij geschreven, te vinden omtrent de eerste stappen binnen de radiowereld door de nu 91-jarige Herman Stok.
‘Top of Flop’ was maandelijks op de televisie in presentatie van Herman Stok en de VARA scoorde dus dubbel want het programma ‘Tijd voor Teenagers’ was het meest populaire programma op de radio, waarmee hij Arbeidsvitaminen had gepasseerd. Het programma was in handen van Dick Duster, wiens echte naam Dick van ’t Sant was. Dick was van origine in dienst bij de NRU en later bij de VARA als medewerker bij de hoorspelkern.
Op een bepaald moment, eind jaren vijftig, werd hij gevraagd een stemtest te doen en voordat hij het wist was een nieuw programma, ‘Tijd voor Teenagers’, geboren met hem als presentator. Op 11 september 1959 werd door de VARA de allereerste aflevering van ‘Tijd Voor Teenagers’ uitgezonden. De eerste plaat die werd gedraaid was de versie van ‘Kansas City’ van Pim Maas. In oktober 1963 verliet Dick van ’t Sant de VARA om in dienst bij de NCRV te treden als televisieregisseur. Herman Stok nam vervolgens de presentatie over. Co de Kloet sr. was de bekende producer van ‘Tijd Voor Teenagers’.
Enkele medewerkers van de JARO in actie. Van links naar rechts: Herman Broekhuizen, Donald de Marcas, Joop van Zijl, Tony van Verre, Peter Kok en Greetje Kauffeld, die allemaal op de een op andere manier later via de radio bekendheid verwierven (Foto: Archief NAA)
Het archief van het omroepmuseum, al jarenlang onderdeel van het Nederlands Audiovisueel Archief, herbergt talloze plakboeken. Ze zijn ooit als geschenk, vaak uit de nalatenschap van een voormalige omroepmedewerker, aan het museum afgestaan. In die plakboeken komen de meest merkwaardige onderwerpen naar voren, zoals telexberichten die zijn ingeplakt, interne mededelingen vanuit de omroep, maar ook uit de krant geknipte berichten die gerelateerd zijn aan radio dan wel televisie. We vonden zo'n bericht dat handelde over de JARO, de Jeugd Amateurs Radio Omroep, en de beide voortrekkers daarvan — Kees van Maasdam en Herman Stok. Samen met Arno Weltens vertel ik er hier meer over:
https://www.icce.rug.nl/~soundscapes/VOLUME03/Klankbord_van_de_JARO.shtml
