tekst: Hans Knot foto: dominee Toornvliet [archief RadioVisie]
Laten we eens een aantal van mijn herinneringen aan 1970 beschouwen. Het eerste dat ik uit mijn aantekening vis is een knipsel uit de regionale krant van de 25ste van de maand november waarin gewag werd gemaakt op de voorpagina, alsof het echte gossip was. Ja je leest het goed – de filmacteur en Rolling Stone Mick Jagger was vertrokken voor een vakantie en was afgereisd naar het eiland Nassau, onderdeel van de Bahama-eilanden. Hij was gevlogen vanaf het Londense Heathrow met in zijn gezelschap een nieuwe liefde, Bianca Perez uit Nicaragua. We verbaasden ons als jongeren erover hoe snel hij de ene na de andere verovering binnenhaalde en weer afstootte en bovendien zouden in de daarna volgende halve eeuw nog vele vrouwen volgen.
In dat jaar 1970 hadden we de mogelijkheid te luisteren naar een nieuw radiostation vanaf internationale wateren voor de kust van Noordwijk. Capital Radio van de International Broadcasting Society. Easy listening programma’s en ook uitzendingen verzorgd door dominee Geert Toornvliet. Een aimabel mens met een goed hart die bij velen, ook bij niet gelovigen, geliefd was. In de daarop volgende jaren zou hij via een aantal radiostations zijn programma’s laten verspreiden.
En toch was er een bericht uit november 1970, bij het voorbereiden van dit verhaal, dat naar voren kwam. In de laatste week van november had de voorzitter van ‘Ken woord voor de wereld’, ds. C.W.J. van Gent, in Amsterdam een aanklacht ingediend tegen de in Bloemendaal residerende predikant Geert Toornvliet. Dit wegens laster en belediging. Geert Toornvliet was eerder dat jaar door de Synode de Gereformeerde Kerken geschorst.
Hij had namelijk in een open brief in een door hem uitgeven publicatie ‘Contact met onze luisteraars’ van november 1970 een aanval gedaan op ds. Van Gent. Laatstgenoemde wenste een rechtszaak inzake uitspraken in voornoemde publicatie als: ‘U hebt helaas uw positie niet gebruikt voor de opbouw en voortgang van het pastorale werk. Want U werd daarin zeer gehandicapt door uw vrouw. Ik wist al dat ze schrikkelijk negatief over menigeen praatte. Ik was gewaarschuwd voor u, dat onze radiogemeente bij u niet in goede handen was. U bent alle krachten gaan bundelen om de radiopredikant, die van de kerken geen salaris of wachtgeld meer krijgt, te plunderen. Dat zovelen in zo korte tijd met de heer Van Gent meegaan is een zaak van psychische infectie, die als een besmettelijke ziekte om zich heen heeft gegrepen.’
Dominee Van Gent noemde de genoemde passages onwaar. zoals volgens hem de hele open brief zou wemelen van onwaarheden, halve waarheden en feitenverdraaiingen. Hij noemde dit artikel van predikant Toornvliet in flagrante strijd met de pastorale kenmerken van het ambt van predikant. De heer Van Gent eiste dat dominee Toornvliet zou worden veroordeeld tot het betalen van honderd gulden als schadevergoeding wegens de aantasting van de goede naam met het bevel dat dit vonnis openbaar werd aangeplakt.
Zie je het al voor je op de deur van de kerkgemeenschap in Bloemendaal dat Toornvliet een verklaring plakte die leesbaar was voor alle kerkgenoten? Hij kwam weer in een goede verhouding met zijn collega en Van Gent en deze laatste nam de presentatie van de programma’s na het overlijden van Toornvliet over op onder meer Radio Monique.
Recentelijk, met de trieste berichtgeving omtrent de enorme aardbeving, die plaatsvond op Haïti, gingen mijn gedachten naar een soortgelijke verscheurende beving die in 1970 plaatsvond. Het meest verschrikkelijke nieuws van het jaar behaalde dagen lang de nieuwspagina’s van de kranten en de rubrieken op radio en de televisie. Een enorme natuurramp vond plaats in het Zuid Amerikaanse land Peru, als gevolg van een aardbeving met meerdere schokken.
De allersterkste had een kracht van 7,9 op de schaal van Richter. Diverse steden werden totaal verwoest. Plaatsen als Huarez, Chimbote en Yungay waren onherkenbaar geworden. In een gebied van 65.000 km2 was liefst 80% van de huizen verwoest. Het aantal slachtoffers, dat viel, was tot op dat moment een van de grootste in aantal in de wereldgeschiedenis. Liefst meer dan 700.000 mensen verloren het leven, 500.000 werden nog eens gewond en 600.000 mensen werden dakloos. Na de grote schokken, die een deel van de schade aanrichtten, kwamen er liefst 37 naschokken die ook krachtig genoeg waren de schade groter en het aantal slachtoffers hoger te maken.
Vele kleine en grote protestdemonstraties vonden er in 1970 her en der in Nederland plaats. De naam Stimezo viel daarbij ook vaak, als protest – aan de ene kant – en als positivisme aan de andere kant. Het was in de maand oktober 1970 dat, onder initiatief van een groep huisartsen, een stichting werd opgericht onder de naam Stimezo met als doel hulpverlening te verlenen bij zwangerschapsonderbreking. De tegenstanders van deze vorm van onderbreking hadden het dan ook over kwade hulpverlening plegen, immers een leven werd beëindigd. In die tijd was het ondergaan van een abortus of het ongewenst afbreken van een zwangerschap nog steeds wettelijk verboden. Maar zoals zo vaak gebeurde er in het illegale circuit het nodige en weken vele jonge zwangere vrouwen uit naar bijvoorbeeld Engeland, waar ze werden geholpen.
De Stimezo is eigenlijk ontstaan omdat er in ons land op verschillende plekken de behoefte ontstond om zich gezamenlijk in te zetten voor een goede hulpverlening bij abortus. In ons jaar van behandeling, 1970, ontstond dus in Rotterdam de Stimezo, wat staat voor ‘Stichting Medisch Verantwoorde Zwangerschap Onderbreking’. Het eerste doel was te komen tot de oprichting van een kleine abortuskliniek. Het initiatief kreeg in de kranten de nodige publiciteit, waardoor diverse groepen van mensen zich achter het initiatief schaarden en al vrij snel in andere grote plaatsen soortgelijke plannen ontstonden.
Als je het bedrag van het beginkapitaal van destijds weet kun je je niet voorstellen dat dit voldoende is geweest maar voor f 150.000,- werd de eerste kliniek op poten gezet. Het kapitaal was trouwens bij elkaar gekomen door middel van een televisieactie van de VARA. Nog immer, meer dan een halve eeuw later, is er bij bepaalde personen hevige tegenstand bij het beëindigen van een zwangerschap en wordt er dreigend gedemonstreerd in de directe omgeving van de gelegaliseerde abortusklinieken.
