Dagje uit (4): Duinrell

tekst: André van Os    -      foto:  De Kikkershow, 1979   © W. van Heeren- de Geus

In augustus 2018 overleed Hugo Graaf van Zuylen van Nijevelt: de man die zijn landgoed Duinrell in Wassenaar omtoverde tot een van de bekendste pretparken van Nederland, Zijn vader Philip, cavalerist en kamerheer van koningin Wilhelmina, stelde het landgoed in 1935 open voor het publiek. In de meidagen van 1940 werd hij als 'verdacht passant' op zijn eigen landgoed door Nederlandse militairen gedood. Hugo, die nog maar tien jaar was toen zijn vader stierf, ontwikkelde het landgoed vanaf de jaren zestig verder tot een attractiepark met een camping en vakantiehuisjes.

Duinrell begon in 1935 op het landgoed van de familie Van Zuylen van Nijevelt: in de oranjerie werd een theetuin ingericht en de schaapskooi werd een restaurant met speeltoestellen eromheen. De naam van het park kwam van een bron (rell) en een beek, die vroeger aan de voet van de duinen liep. Door de naweeën van de crisisjaren na 1929 zag vader Van Zuylen van Nijevelt zich genoodzaakt om andere inkomstenbronnen voor de instandhouding van zijn landgoed aan te boren, schreef zakenblad Quote. Daarom opende hij een deel van zijn bezit in de Wassenaarse duinen als wandelgebied tegen een entree van 10 cent. De openstelling leverde ook een zeer welkome belastingbesparing op.

Duinrell-rit 1936

Crossen en skieën

Onder de naam Duinrellterreinrit werden door de Motorclub Wassenaar en Omstreken vanaf 1936 een halfjaarlijkse Motorcross en zijspancross op het terrein georganiseerd. Het waren de eerste crosswedstrijden in Nederland. In 1946 vond het Nederlandse Kampioenschap terreinrijden plaats, een jaar later gevolgd door de eerste Motorcross der Naties. Maar het bosrijke terrein was te gevaarlijk voor rijders en toeschouwers en werd daarom na een paar jaar niet meer gebruikt. In 1938 werd ook een skibaan aangelegd, op de dennennaalden van de op het landgoed voorkomende Pinus maritima. Na het aanleggen van verschillende ski- en langlaufpistes werd overgeschakeld op kunststof. De skibanen, beheerd door de Nederlandsche Reisvereeniging, werden opgeheven in 2005.

Duinrell werd ook na de oorlog aanvankelijk op bescheiden schaal geëxploiteerd. Naast dagrecreatie creëerden de Van Zuylens met een klein team van medewerkers ook overnachtingsmogelijkheden. Hugo werkte aan een internationale carrière en hield zich in zijn vrije tijd bezig met de ontwikkeling van Duinrell. Moeder Constance bleef op Duinrell wonen: niet meer op het "kasteel", maar ze nam haar intrek in boerderij Oudt Duinrell aan de rand van het landgoed. Ook dit gebouw stamde uit de 17e eeuw.

Kasteel

Constance wilde in 1962 Duinrell verkopen aan de Haagse vastgoedhandelaar Reinder Zwolsman, maar uiteindelijk ging de verkoop niet door. Het gevolg was wel dat Hugo zijn baan opzegde en zelf directeur werd. Duinrell werd uiteindelijk zijn levenswerk en breidde uit, al leidde dat in Wassenaar soms tot verzet. Ook het familiekasteel bleef daarbij niet gespaard. Hugo zorgde er voor dat het 'oude huis', dat in 1682 in opdracht van Cornelis de Jonge van Ellemeet was gebouwd, in 1986 werd gesloopt, voor het op de lijst van gemeente- of rijksmonumenten kon worden geplaatst. In een interview uit 1996 vertelde de graaf aan NRC Handelsblad: ‘Ik heb zelfs mijn eigen kinderkamer gesloopt en woon nu op een verbouwde boerderij aan de rand van het park.’

Eerst werd de camping fors uitgebreid. De kampeerders bleken behoefte te hebben aan meer vermaak op het landgoed en ontwikkelden samen met Van Zuylen één van de eerste grote attracties: het sprookjeseiland 'Wonderland', dat nog altijd bestaat. Het was het begin van Duinrell als echt pretpark, naar Amerikaans voorbeeld. Er volgden attracties als de Kikkershow, de Rodelbaan en de Kikkerbaan.

Tikibad

In 1984 ging het Tikibad open. 'Hij had zulke zwembaden gezien in Amerika en wilde dat ook voor zijn landgoed', vertelde oud PR-man Peter Wijnen, die jarenlang met Van Zuylen samenwerkte, tegen Omroep West. Met de komst van het Tikibad groeide het bezoekersaantal en het attractieaanbod aanzienlijk en werd Duinrell een van de grootste Nederlandse recreatieparken.

Daarbij schuwde Van Zuylen van Nijevelt flinke investeringen niet. Hij vertelde in hetzelfde NRC interview dat hij alleen al in het Tikibad ruim 20 miljoen gulden had geïnvesteerd. In andere delen van het park bedroegen die investeringen in 1996 al ‘ruim vijftig miljoen, waaronder de waterglijbaan Aqua Shute, de zweefmolen Aqua Swing (waarbij men boven opspuitend water zweeft), de Kikker-8-baan, de Niagara Superroetsj, de Bumperfrogs en de Nautic jets, attracties die stuk voor stuk iets met water van doen hebben.’

Volgens Wijnen was Duinrell een typisch familiebedrijf. Van Zuylen van Nijevelt woonde aan de rand van het landgoed. 'Duinrell was zijn werk en zijn hobby. Ook in het weekend was hij bijna altijd op het park. Niets ontging hem. Hij reed dan ook graag op de fiets door het park. 'Er was eens een Duitse gast die zei: 'Er moet hier ergens een graaf wonen'. Van Zuylen kwam toevallig langs en zei: 'Dat ben ik'. Die vrouw vond het geweldig om een graaf te ontmoeten', vertelde Wijnen.

Graaf Hugo deed het familiebedrijf in 2000 over aan zijn zoons Philip en Roderick en werd zelf commissaris. In 2017 gaf hij ook die functie op. Zijn zoon Roderick werd in zijn plaats commissaris. Door het overlijden van zijn vader erfde de oudste zoon Philip, tot dan toe baron, de titel van graaf. De vrouw van Philip, Bibi barones van Zuylen van Nijevelt-den Beer Poortugael, was hofdame van koningin Beatrix en is nu grootmeesteres van koning Willem-Alexander, even verderop in Wassenaar.

Bronnen: Quote, NRC Handelsblad, Omroep West, Leidsch Dagblad, Wikipedia.