De dreiging van de V3 bom

tekst: Lieuwe van der Velde

Iedereen heeft wel gehoord van de V1 en de V2 wapens. Gebouwd door meestal krijgsgevangenen die diep onder de grond in Duitsland hun werkzaamheden verrichtten. De V1 was een zogenaamde vliegende bom, die werd gestart vanaf een helling en de V2 was een raket, die rechtstandig werd afgevuurd. Ze waren beide redelijk succesvol te noemen toen ze werden ingezet bij het bombarderen van Londen, maar tevens ongelofelijk duur om te maken. Het bouwen duurde vele weken en de benodigde materialen waren schaars te noemen. Met name de kilometers aan koperdraad, dat nodig was voor de gyroscopen, was bijna niet meer aan te komen.

Mimoyecques, het dorp met deze bijna onuitspreekbare naam, ligt in Normandië. Wie een keer in de buurt is, kan het museum daar bekijken.

Hitler gaf dus opdracht iets te ontwerpen dat vrijwel dagelijks meerdere bommen op Londen kon afleveren en op een betrekkelijk goedkope manier. De bedoeling was om met maar liefst 27 kanonnen een vrijwel constant bombardement op Londen te realiseren. Dat bleek een niet geringe opdracht. Aan de kust bij Normandië stond wel een enorm spoorwegkanon (K5), maar de granaten haalden Londen bij lange na niet. Wel bereikten de bommen de kust van Kent en vooral Dover en daar is door de K5 dan ook flink wat schade aangericht. Het apparaat kon granaten van 1100 kilo meer dan 30 kilometer weg schieten!!

Het enorme K5 spoorweg kanon

Maar het duurde meer dan twee uren om het kanon weer te laden en bovendien was er zeer regelmatig storing, waardoor optimale inzet onmogelijk bleek. Vooral het hydraulische systeem had enorm te lijden onder de zware terugslag.

De Engelsen hadden door gemaakte luchtfoto ’s wel een idee wat daar in een heuvel in Mimoyecques aan de hand was. Maar precies wisten ze het nog niet en om maar voorbereid te zijn, ontwierp Barnes Wallis alvast een enorme bom. De bedoeling van Hitler was om een superkanon te laten bouwen met maar liefst 25 lopen. Het zou dan mogelijk zijn om elk uur 300 granaten van 500 kg op Londen te laten vallen. En dat moest snel gebeuren want hij wilde wraak. De slag bij Stalingrad was verloren, de invasie in Normandië was bezig (D-day) en ook de Duitse luchtmacht stelde weinig meer voor.

Hiervan maakten de geallieerden dankbaar gebruik en bombardeerden nacht na nacht Duitse steden. Voor het kunnen uitvoeren van dit enorme V3 project werden uit alle hoeken van Europa duizenden krijgsgevangenen gehaald en dit waren dan uiteraard ook de eerste slachtoffers.

Maar hoe laat je een kanon, zoals de K5, bijna twee keer verder schieten? Je kon bijvoorbeeld de explosieve lading aan het begin van de loop groter maken. Daarmee nam de druk toe en de granaat vloog dan wel verder. Dat was dus mogelijk, maar dan diende de loop aan het begin onhandelbaar dik te zijn.

Je zou ook de loop langer kunnen maken, waardoor de druk van de explosie aan de granaat een hogere snelheid kon geven. De druk bleef langer achter de granaat aan, maar uiteindelijk hield dit ook op. Maar ook de lengte met toenemende wrijving had zijn beperkingen en als de loop vrij hing, kon er buiging ontstaan, waardoor de wrijving nog meer toenam.

Een Duitse ingenieur, August Grunder, bekend geworden in de ontwikkeling van landbouwmachines, kwam op het idee het projectiel - terwijl het door de loop ging - elke keer een extra zetje te geven. Op die manier, dus elke keer een zetje, had hij berekend, kwam de snelheid uit de loop op een ongelofelijke 4 keer de geluidssnelheid. Door in de loop gaten te boren en daarop stalen bussen te monteren werd dit gerealiseerd. De bussen werden zo gemaakt dat er hulzen in pasten van standaard granaten. Uiteraard waren dit losse flodders. De ladingen ontploften wanneer de granaat langs kwam, met het vuur van de eerste lading achter zich aan.

Op de beide tekeningen wordt dit duidelijk.

De proefopstelling in Polen. Duidelijk zijn de (nog rechte) opgeschroefde bussen te zien.

Er werd een proefopstelling gemaakt in Polen, 60 kilometer verwijderd van Warschau. Normaal was deze afstand met een kanon niet te overbruggen. Maar door de ingreep vlogen de granaten zelfs over de stad heen! Nou ja, stad; wat er nog van Warschau over was. Ze sloegen gemiddeld 128,7 kilometer verwijderd van het kanon in. In het begin hoorden ze de granaten wel overvliegen, maar daarna was het even zoeken. Deze afstand had niemand verwacht en was nog nooit eerder vertoond.

Maar een gewone soldaat zag dit aan en stelde voor om de bussen met explosieven (lees granaten zonder lading; dus losse flodders) scheef naar achteren gericht op de loop te plaatsen. Dat werd een nog groter succes en de soldaat werd vervolgens beloond met een militaire onderscheiding. Door het scheef naar achteren plaatsen werd de explosie veel effectiever gebruikt en werd het bereik nog groter! Uiteindelijk kwam dit wapen er van dichtbij zo uit te zien.

De loop met de bus scheef naar achteren

Ondertussen waren de voorbereidende werkzaamheden in Frankrijk gewoon doorgegaan. En door luchtfoto ’s, maar vooral door het Franse verzet, kreeg men een idee wat daar gebouwd werd. Uiteraard diende er actie tegen te worden genomen. In september 1943 deden de Amerikanen de eerste poging om deze diepe en zware constructie plat te gooien. Vanaf verschillende vliegvelden in Engeland vertrokken maar liefst 150 bommenwerpers. Deze vlogen 18 keer naar Frankrijk en tot hun grote schrik zagen de geallieerden later op de luchtfoto’s geen verschil. In totaal werden er 6715 zware bommen op het project losgelaten. Hier een daar zag je wel een krater, maar verder gingen de werkzaamheden gewoon door. Met een dak van maar liefst 5 meter dik beton viel het project dan ook moeilijk te vernietigen.

Na het bombardement. De rode cirkel op de foto geeft aan waar het complex zich in de heuvel bevindt.

Wat nodig was, dat was het creëren van een aardbeving. Een aardbeving die door het laten schudden van de grond de hele zaak zou laten instorten. Weer werd een beroep gedaan op Barnes Wallis. Precies dezelfde persoon die de “bouncing bom” had gemaakt: de succesvolle bom die verschillende waterkrachtcentrales had verwoest in Duitsland. Wallis had ook gezien dat een gewoon bombardement niet veel uithaalde en hij vertelde dus dat je de zaak moest laten schudden. Er was haast geboden want D-day was al bezig en met succes.

Dus het kon niet zo zijn dat Londen alsnog beschoten zou worden met dit wapen. Maar Hitler had uiteraard nog andere wapens en de V1 en de V2 raketten gingen gewoon door. Dat was al erg genoeg. In totaal ging het bombarderen van Londen met deze apparaten 80 dagen door en toen waren er meer dan 6000 mensen dood en meer dan een 1000 gebouwen onbruikbaar geworden. Dit diende te stoppen en dus kwamen er verschillende zaken naar voren. Wallis had inmiddels de aardbevingbom klaar. Het was een enorm gevaarte, waarbij de voorkant van de bom uit massief staal bestond.

De aardbevingbom

De bom werd door ervaren mensen van grote hoogte afgeworpen en boorde zich, door de enorme snelheid en de massieve voorkant, soms wel 20 meter de grond in. Daarna ontplofte er 6000 kg Torpex en dit gaf letterlijk een aardbeving. Vergelijkbaar met 7 op de schaal van Richter (afhankelijk van de grondsoort).

Maar ook in Amerika werd meegedacht en de Amerikanen hadden een op afstand bestuurbaar vliegtuig ontwikkeld, zeer bijzonder voor die tijd. Ook de Amerikanen waren er van overtuigd dat dit wapen in aanbouw snel diende te stoppen. Het vliegtuig, dat in Amerika was omgebouwd om met afstandbediening te vliegen, werd vanuit Philadelphia overgevlogen door Joe Kennedy junior. Met dit vliegtuig werd vervolgens geoefend boven Engeland en op een dag werd het vol explosieven gestopt (12 ton Torpex) .

Het laden van het vliegtuig

Vliegend met een ander vliegtuig, achter deze onbemande bom, lieten ze dit geheel dan neerkomen op het doel. Dit gaf een enorme schade. Het was de bedoeling dat een ervaren piloot het vliegtuig in de lucht bracht tot 2000 meter. Vervolgens schakelde de piloot het vliegtuig over op afstandbediening en zette de schakelaar om naar detonate. Op dat moment kon men vanuit het andere vliegtuig met gebruik van een radiosignaal de boel laten ontploffen. De piloten in het andere vliegtuig namen dus de besturing van de vliegende bom over. Buitengewoon interessant is, dat er toen al gebruik werd gemaakt van televisiecamera ‘s. Het waren primitieve apparaten maar in het science museum in Londen staat nog een werkend exemplaar.

De camera van toen

Met deze camera ’s in de cockpit konden de vliegers in het andere vliegtuig zien waar ze het naar toe dienden te sturen. Joe Kennedy had meer dan dertig geslaagde vluchten naar Duitsland op zijn naam staan en kon dus allang stoppen. Zijn ouders drongen daar ook sterk op aan. Zijn vader zag hem als de eerste Kennedy president. Maar deze missie, om het superkanon uit te schakelen, hield hem dag en nacht bezig. En hij stond er op om zelf te vliegen.

De voeding van de camera

Op 4 juli 1944 vertrokken er twaalf Britse vliegtuigen, elk met een aardbevingbom. Na deze aanval werden er foto ’s gemaakt en experts zagen acht enorme inslagen in de grond. Als deze allemaal volgens plan ontploft zouden zijn dan kon er van de ondergrondse bunker niet veel meer over zijn. Het was uiteraard moeilijk om vast te stellen hoeveel schade er binnen was opgetreden. Dus de bewuste heuvel bleef een doelwit. En op luchtfoto’s was te zien dat de werkzaamheden gewoon doorgingen.

Het was vervolgens de taak van de Amerikanen de heuvel met de V3 opstelling aan te vallen. Op 12 augustus 1944 liep Joe Kennedy naar het vliegtuig, geladen met 12 ton aan explosieven. In dit vliegtuig was dus een afstandbediening en een camera gebouwd. Maar net toen Joe bij het vliegtuig aan kwam, ontdekte een elektricien (Don Olsen) een probleem in de bedrading. Er was een veiligheid ingebouwd, zodat een willekeurig radiosignaal niet per ongeluk de explosieven kon laten ontploffen.

Maar de elektricien zag deze beveiliging niet. Hij rende naar de degene die de missie zou gaan leiden en meldde zijn probleem. Niemand luisterde en de experts gaven aan dat het echt onmogelijk was, wat hij aangaf. Hij was maar een gewone elektricien en de experts, die vele rangen hoger waren, wisten het veel beter, want die hadden de bedrading aangelegd. Hij rende weer terug naar het vliegtuig en probeerde Joe Kennedy er van te overtuigen dat hij niet moest vertrekken zonder deze beveiliging.

Maar ook Joe Kennedy lachte maar wat en hield vol dat het echt wel goed kwam. Toen kon Don er ook niks meer aan doen. Om 6 uur in de avond persten Joe Kennedy en zijn copiloot zich tussen de kisten met Torpex door, naar de cockpit. Het was een prachtige heldere avond, dus ideaal weer voor de inzet van de camera. Die stond aan, met de krachtige bijbehorende zender. Het beeld vanuit de cockpit was dan ook prima te zien.

Dus op het vliegveld konden ze meekijken, wat er gebeurde. Ook Olsen keek uiteraard mee. Toen ze op 2000 voet hoogte waren ging Joe de televisiecamera en de afstandbediening testen in combinatie met het vliegtuig dat naast hen vloog. Zonder dat ze het zagen ging achter hun het lampje aan, dat meldde, dat de lading op scherp stond. Dit had de beveiliging moeten voorkomen. In de cockpit stond bovendien de schakelaar ook op veilig. Maar zonder de betreffende bedrading had je daar niks aan.

Het vliegtuig ontplofte om 20 minuten over 6 boven het graafschap Sussex, dus nog boven Engeland. Er bleef uiteraard niets van over. Don Olsen was buitengewoon onder de indruk van de dood van Kennedy. Het bleef hem zijn verdere leven achtervolgen. Dit had simpel voorkomen kunnen worden. Hij had zo zijn best gedaan om de fout te melden en er gebeurde waar hij voor had gewaarschuwd. Joe werd dus geen president maar zijn jongere broer John wel. En iedereen weet hoe het hem is vergaan.

John F. en Joe Kennedy, 1943

En achteraf was deze missie helemaal niet nodig geweest. Een paar weken na dit ongeluk veroverden de geallieerden de bunker. En toen bleek dat er vrijwel niets van over was. De Engelse bommen hadden toch hun werk gedaan! Of dit ook aan Joe zijn ouders is verteld, daar ben ik niet achter gekomen. Net op tijd is door acht bommen de constructie van de V3 voorkomen. En Hitler’s snode plan om Londen geheel te vernietigen is op die manier voorkomen.

Bij het museum is een gedenksteen te zien voor Joe Kennedy. Er worden elke dag bloemen bij gelegd.