tekst: Hans Knot foto: nieuwslezer Hannu Karpo
Ik neem je mee naar de maand april 1966 en dan komen uiteraard de grappen om de hoek want in vele landen zijn die op de 1ste april aan de orde. Overlevering geeft aan dat in Finland dat jaar een van de meest rake aprilgrappen werd gelanceerd als het ging op de televisie, die toen in een deel van de Finse gezinnen intrede had gedaan. Op 1 april vertelde de nieuwslezer Hannu Karpo de kijkers, met een doodernstig gezicht, dat de Finse televisie de beschikking had gekregen over een nieuw elektronisch opsporingstoestel, dat speciaal ontworpen was om kijkers op te sporen, die het jaarlijkse kijkgeld van circa f 65.- nog niet hadden voldaan.
Hij lichtte toe, dat het apparaat het beeld van het scherm van hen, die het kijkgeld nog niet betaald hadden, zou laten verdwijnen. Inderdaad verdween toen het beeld voor korte tijd van alle schermen. Op 5 april liet een woordvoerder van de Finse dienst Luister- en Kijkgelden weten, dat de betaling van de luister- en kijkgelden gedurende de eerste dagen van april bijna het dubbele bedroeg van wat er in de maand maart werd ontvangen. En de woordvoerder van de dienst voegde eraan toe, dat dit ‘zeer zeker’ een gevolg was van de aprilgrap.
De AVRO-documentaire over televisie
Verplaats je in gedachten naar de maand april 1966. De huiskamers zagen er totaal anders uit, computers waren nog lang niet in huis aanwezig laat staan allerlei andere communicatiemogelijkheden. De televisie was nog maar een tiental jaren daarvoor geïntroduceerd en lang niet elk gezin had de beschikking over een kijkkast, waarop slechts 2 Nederlandse netten waren te zien met een beperkt aantal uitzenduren. Begin april van dat jaar werd via de AVRO de geschiedenis van de televisie deels uit de doeken gedaan.
Men had er dan ook een royale brok zendtijd voor over en zo uitvoerig en duidelijk mogelijk de ontwikkeling van de televisiewereld te schetsen en daardoor de kijker iets meer te doen begrijpen van de ingewikkelde systemen. Ga er echter vanuit dat lang niet iedereen zich destijds er voor heeft ingespannen deze uiteenzettingen volgens de letter in zich op te nemen. In de eerste plaats werd de informatie dusdanig gebracht dat het bij lange na niet voor iedereen direct begrijpelijk was. In een commentaar in de avondkrant van de volgende dag werd er zelfs gemeld dat je een technisch knobbeltje diende te hebben om het snelle tempo van informatieoverdracht te kunnen volgen. En juist dat pittige tempo was voor een deel der kijkers reden om eerder af te haken en een andere activiteit te gaan doen.
Onderzoek wees uit dat vooral vrouwelijke kijkers het al snel lieten afweten en verlangend zaten uit te kijken naar het volgende programma. In dat uur kwam de historie van dit medium, dat gezien de vele experimenten ver voor de Tweede Wereldoorlog in feite toch niet zo heel piepjong meer was in 1966, kwam het wel goed uit de doeken.
In een commentaar de dag erna las ik dat het gebrachte historische filmmateriaal en de technische uiteenzettingen interessant waren, waarbij het voor de leek eenvoudiger geweest zou zijn de werking van de zwart-wit-televisie te doorzien dan de kleurentelevisie, hoe gepopulariseerd en vereenvoudigd deze ook werd voorgedragen. Immers was er in Nederland nog geen sprake van geavanceerde kleurentelevisietoestellen, die slechts nog in ontwikkeling waren.
In de uitzending werd onder meer verteld dat tijdens de Tweede Wereldoorlog twee jaar lang in Engeland televisiebeelden van een ‘Fernseh’-zender in Parijs werden ontvangen, die de Engelsen destijds veel informatie verschaften.
Bekijk de complete AVRO-documentaire hier: https://www.vpro.nl/speel~WO_VPRO_261117~avro-7-4-1966-65-min-07-sec-tv-van-nipkov-tot-kleuren~.html
