tekst: Hans Knot foto: grondwerkzaamheden aan de Paddepoelsterweg in 1940
Het was decennia voordat de eerste paal werd geslagen voor de woonwijk Selwerd dat er al de nodige werkzaamheden waren om op ter rechterzijde van de Paddepoelsterweg, in het toen uiterste noorden van de gemeente Groningen, een groot terrein aan te leggen waardoor er voldoende ruimte zou komen om in de daaropvolgende 70 jaren gestorven inwoners van de stad Groningen te kunnen begraven.
De schenking, recentelijk door oud- Stadjer Rob Bakker, van een aantal oude foto’s, was aanleiding voor mij te duiken in de eerste decennia aan activiteiten dat later bekend werd als Selwerderhof. In 1929 werd door het toenmalige college van Burgemeester en Wethouders besloten dat er een nieuwe begraafplaats diende te komen waarbij diverse locaties, vooral ten zuiden van de toenmalige stadsgrens, in aanmerking kwamen. Maar om diverse redenen ging geen van deze locaties door. Nee, het diende te komen op een groot te ontwerpen terrein in het noorden van de stad.
Reeds in 1937 werd begonnen met het aankopen van stukken land behorende bij verschillende eigenaren, een activiteit die jarenlang zou duren. Het toekomstige terrein kreeg de benaming Selwerderhof en aan architect L.W. Copijn en zijn assistent Jan Vroom jr., afkomstig uit de provincie Utrecht, werd de opdracht verleend een ontwerp te maken en in te dienen bij het gemeentebestuur en wel op 15 november van dat jaar, een plan dat in eerste instantie werd goedgekeurd.
Begin 1940 werd toestemming verleend tot het starten van de werkzaamheden maar al vrij spoedig werden die stilgelegd vanwege onder meer de Tweede Wereldoorlog, waarin ook ons land werd betrokken. Maar andere redenen waren onder meer de eerste strenge winter in oorlogstijd, de olieschaarste maar ook een tekort aan arbeiders. In augustus 1942 besloten de Duitse bezetters dat alle werkzaamheden voor de aanleg van een grote begraafplaats dienden te worden stilgelegd.
Wel werd aan de Oude Winsumerweg, een straatnaam die nu niet meer wordt gehanteerd, een tweetal kleine velden ingericht waar tijdelijk de overledenen, waaronder slachtoffers van de oorlog, een rustplaats konden krijgen. Deze werden Selwerd 1 en Selwerd 2 genoemd. De Oude Winsumerweg – het deel wat vanaf het Selwerderhof richting het van Starkenborghkanaal loopt - heet nu Iepenlaan.
Grondwerkzaamheden aan de Paddepoelsterweg in 1940
Het was natuurlijk niet alleen het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog dat in 1940 vrijwel direct leidde tot het tijdelijk stopzetten van de werkzaamheden. Voor de ophoging van het aangewezen terrein waren enorme hoeveelheden zand nodig maar daar was een grote schaarste aan. Jaren later, in 1947, werden de werkzaamheden opnieuw opgestart en de benodigde hoeveelheden zand werden gewonnen vanuit het Foxholstermeer, dat eigendom was van de gemeente Groningen. Met schepen werd het transport geregeld via het Winschoterdiep en het destijds net aangelegde Van Starkenborghkanaal.
In 1947 werd besloten dat de eerdere plannen aan de kant werden geschoven en een nieuw plan diende te worden gemaakt waarvoor Jan Vroom, architect uit Glimmen, werd ingeschakeld. Dit leidde tot een nieuw ontwerp dat in 1948 werd gepresenteerd en tot uitvoer werd gebracht.
In 1949 werd door het gemeentebestuur van Groningen besloten, toen de eerste fase van aanleg was afgerond, de noodbegraafplaatsen Selwerderhof I en II, in stand te houden en de daar liggende graven verder onaangeroerd te laten liggen. Vervolgens was het burgemeester Cort van der Linden die de begraafplaats officieel opende en op 27 juli vond vervolgens de eerste begrafenis plaats.
In de laatste helft van de jaren vijftig en begin jaren zestig werden er tal van voorzieningen gebouwd, zoals toegangshekken, een aula, een overdekte fietsenstalling en werd er een orgel aangeschaft, die een plek kreeg in de aula.
Bronnen: Gemeente Archief Groningen
OOG TV Beno’s Stad aflevering 370
