In de loop van de afgelopen 50 jaren heb ik bijna 100 keer de reis ondernomen vanuit Groningen naar Engeland. Deels door mijn activiteiten ten bate van studenten Orthopedagogiek, die jaarlijks een week lang met mij mee mochten of stage gingen lopen, gedurende een half jaar, bij instellingen die gerelateerd waren aan deze opleiding van de Universiteit Groningen. Maar ook om vele bezoeken te brengen, die gerelateerd waren aan mijn publicaties over de historie van radio.
Het een en ander werd altijd gecombineerd met een ontspannend bezoek aan London, wat mijn lievelingsstad is om te bezoeken. Als je er zo vaak bent geweest, denk je dat je alles wel hebt gezien. Maar ik kan je wel vertellen dat ik, ondanks de vele bezoeken, telkens weer nieuwe plekjes ontdek, maar ook de verandering van deze miljoenen stad telkens weer constateer en ervan geniet.
Er is altijd reuring en bovendien hebben we natuurlijk op de zondagen de gelegenheid om het Hydepark te bezoeken waar allerlei lieden als ook organisaties hun boodschap wensen te brengen. Vaak is het lachen geblazen in hoe mensen, in onze ogen en oren, zichzelf enigszins blameren. Aan de andere kant zijn er ook de meer serieuze sprekers, die tal van onderwerpen bespreken en de aandacht van de toehoorders weten te strikken. Een voorbeeld daarvan is ene Simon, die ik bij ieder bezoek aan het Hydepark met verbijstering aanschouwde.
Beledigingen van toeschouwers wist hij telkens weer met de, in mijn oren, juiste reactie te pareren. Het was dan ook heel raar bij een van de bezoeken, alweer meer dan dik vijftien jaar geleden, hem niet meer aan te treffen.
Gedurende de zondagmiddag, dat Speakers Corner als zodanig gebruikt mocht worden, trof je er Simon normaal gesproken altijd aan. Hij uitte zich maatschappijkritisch en had zijn keukentrap bij zich om zich boven de aanhoorders te kunnen verheffen. Hij gaf altijd ruimte voor ‘tegenspraak’ en was naar een 40-tal minuten klaar met zijn ronde. Vervolgens wandelde hij langs alle andere sprekers om af en toe een opmerking te plaatsen om daarna terug te keren naar zijn ‘spreekgestoelte’. De herinnering kwam naar boven toen deze prachtige foto weer eens tevoorschijn kwam, gemaakt door Jana Knot-Dickscheit.
Als je zo weer nadenkt over wat je zoal zag en hoorde in het Hydepark komen tal van herinneringen boven. Waarom, vraag je dan af, zijn er mensen die kwaad willen spreken en bepaalde bevolkingsgroepen op niet-milde toon willen beledigen maar er volop tegen aan gaan. Gelukkig is er op een bepaald moment, jaren geleden, besloten de Londense politie de mogelijkheid te geven bepaalde sprekers tot matiging te manen en bij andermaal vocale misplaatsingen de toegang tot Hydepark voor een bepaalde periode te ontzeggen.
Het is verwonderlijk aan te zien hoeveel verschillende religieuze organisaties er op een gemiddelde zondag zieltjes proberen te winnen voor hun religie. De bijbel is dan ook het meest geziene object tijdens een zondags uitje in het park. Het is voor mij vaak even denken aan de uitzendingen van Radio Caroline in de jaren tachtig van de vorige eeuw, toen wekelijks tientallen religieuze organisaties zendtijd kochten. Vaak Amerikaanse, die zieltjes probeerden te winnen dan wel geld op de bankrekening wensten te generen. Je ziet echter ook dat vele minderheden en vooral islamitische gezinnen het een uitje vinden het enorm grote park te bezoeken. Er zijn bepaalde delen van het Hydepark waar je tot rust kunt komen in heerlijke ligstoelen, waarvan in de zomermaanden driftig gebruik wordt gemaakt.
Natuurlijk, wanneer je het park geheel bewandelt, kom je tal van mensen tegen die sportief het park benutten. Snelwandelaars, hardlopers, mensen die zich voortbewegen op een elektrische step, rolschaatsers en meer. Een en al activiteit dus. Bovendien, als je een van de zijlanen langs loopt, richting Oxford Street, en aan de rand van de wijk Mayfair kom je een paar showrooms tegen waar de meest dure en spectaculaire automobielen zijn uitgestald. Aanschaffen van een dergelijke auto is voor slechts een paar van de passanten mogelijk gezien de enorm hoge prijzen. Mayfair is trouwens een wijk die bepaalde relaties heeft tot de geschiedenis van de radio. Zowel Radio Caroline, Radio London, SRE/Britain Radio hadden daar in de 1960’er jaren hun kantoren en Radio Luxembourg was in Hertfordstreet gevestigd met kantoor en studio’s. Een wandeling door die wijk was dus altijd de moeite waard.
En eigenlijk was je dan ook niet ver verwijderd van de slagader van winkelend London, Oxford Street. Het was een vreugde om bij een bezoek aan de stad enkele uren door te brengen in het gigantisch diepe pand van HMV waar menige lp en later cd’s werden gescoord die we in Nederland nooit in de winkels tegenkwamen, wat trouwens ook het geval was bij Tower Records op Piccadilly Circus. Zaken die al lang geleden tot de verleden tijd zijn geworden.
Iets wat vroeger mij, wandelend door Oxfordstreet, ook vaak opviel was straatverkoop. Dan heb ik het niet over de bloemenstal, de fruitverkoper of de stands met toeristische producten. Nee, vaak een opklaptafeltje met een of twee personen die bij een zijstraat, om snel te kunnen verdwijnen, zogenaamd dure parfums verkochten. 10 Pond voor een doos Chanel en daar trapten velen in, zonder te weten of het echt Chanel was in die verpakking. Ik zag het een aantal malen gebeuren dat de voorraad snel werd ingepakt en de verkoper verdween omdat een Bobby in aantocht was. Er bleek dus nog een persoon bij de verkoper actief, namelijk om de bewegingen in Oxfordstreet in de gaten te houden.
En soms kwam er een afvaardiging van de Hare Krishna voorbij met gezang en trommels gekleed in de gebruikelijke kleuren met veel oranje. Ik dacht dan ook terug aan de song die vaak in 1970 op de radio voorbij kwam. Ach, zo maar een variatie aan herinneringen van alle bezoeken aan Engeland met als centrum London.
Maar hoe kwam ik opeens op die herinneringen? Daarvoor ga ik terug naar een bericht dat ik in februari 1977 uitknipte en over de Hare Krishna beweging ging. Wat bleek? Er waren 12 West Duitse monniken van deze beweging, vergezeld van twee geloofsgenoten uit Amerika, in Frankfurt aangeklaagd wegens oplichting en verduistering maar ook voor overtreding van de wapenwet en een handvol andere delicten.
Volgens het bericht hadden ze gedaan aan bedelarij onder valse voorwendselen, waarbij men had gesteld te bedelen voor een goed doel, namelijk hongerende kinderen. In werkelijkheid waren de opbrengsten ten goede gekomen aan het werven van geloofsleerlingen en het levensonderhoud van hun eigen kloostergemeenschap. Schrik niet, maar tijdens de rechtszaak werd bekend dat in een periode van acht maanden men 2,4 miljoen gulden had ingezameld.
Leidende figuren onder de aangeklaagden waren de Amerikaan Koch en Hans Kary. Laatstgenoemde was destijds de sekteleider in Europa en bovendien de zogenaamde tempelleider in Amsterdam. Bovendien werd tot de leiding verder Peter Brinkman genoemd, leider van de beweging in West Duitsland met als onderkomen het Schloss Rettersdorf.
Wie meer wil lezen over Hare Krishna en andere geloofsstromingen adviseer ik het proefschrift van Paul Schnabel te downloaden, die op dit onderwerp in 1982 promoveerde: https://www.dbnl.org/tekst/schn016tuss01_01/schn016tuss01_01_0004.php
