{"id":57401,"date":"2021-04-18T12:43:04","date_gmt":"2021-04-18T10:43:04","guid":{"rendered":"https:\/\/freewave-nostalgie.nl\/?p=57401"},"modified":"2023-12-01T13:44:06","modified_gmt":"2023-12-01T12:44:06","slug":"nostalgische-herinneringen-aan-1968","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/freewave-nostalgie.nl\/nostalgische-herinneringen-aan-1968\/","title":{"rendered":"Nostalgische herinneringen aan 1968"},"content":{"rendered":"

tekst: Hans Knot<\/strong><\/span><\/p>\n

Nostalgische herinneringen, waarbij meestal wordt terug gegaan naar een jaar tussen 1960 en 1980. We gaan dit keer kijken naar het jaar 1968. Laten we maar snel verder gaan met eerst een kijkje naar de gemiddelde schoenenwinkel uit die tijd. Als je nu een winkelstraat inloopt zie je tal van schoenenwinkels, al dan niet met gerenommeerde namen. Als het om grote winkels van het lagere budget gaat, hebben we het vooral over Scapino en Bristol en Van Haren. Maar hoe was de situatie in 1968?<\/span><\/p>\n

Ik was dan wel al ruim twee jaren aan het werk maar het budget was beperkt en dus werd er zuinig gedaan als het ging om gebruiksgoederen als kleding en schoenen. Voor de schoenen werden slechts twee winkels bezocht, beiden destijds gevestigd in de drukste winkelstraat van Groningen, de Heerestraat. Vreemd genoeg kon je destijds praktisch van de ene voordeur naar de andere lopen, zo dichtbij waren beide concurrenten gehuisvest. Het ging om filialen van Van Haren en de Bata.<\/span><\/p>\n

\"\"<\/a>

Ook in Belgi\u00eb was Bata gevestigd.<\/span><\/p><\/div>\n

Laten we eens \u00e9\u00e9n van de beide ondernemingen belichten. Velen denken dat Bata een Nederlandse onderneming met een fabriek in Batadorp in Brabant was. Het was slechts een van de vestigingen die in diverse landen werden opgericht om vele mensen aan het werk te krijgen voor de productie van schoenen. Bata was van herkomst een onderneming die in 1894 al werd opgericht in het toenmalige Oostenrijk-Hongarije en wel in het plaatsje Zl\u00edn. Het waren de gebroeders Tom\u00e1\u0161 en Antonin Bata die de onderneming de naam T.&A. Bata Shoe Company meegaven. Beide broers waren afkomstig uit een familie waarin al vele generaties lang schoenen werden gemaakt.<\/span><\/p>\n

Men streefde er naar om industri\u00eble methoden in te voeren en vernieuwingen door te voeren. Zo kwam in 1897 de \u2018Batovka\u2019 tot stand, de eerste textiele schoen die machinaal werd vervaardigd. In het jaar 1905 werden al 2200 paar schoenen per dag gemaakt en werkten er 250 mensen bij Bata. In 1909 kwamen de eerste exportorders vanuit Duitsland, de Balkan en het Midden-Oosten. Zo werkten er in 1917 al 5000 mensen en werden er jaarlijks 2 miljoen paar schoenen geproduceerd. Het zou niet lang duren voordat de onderneming ook in andere landen fabrieken liet bouwen. Bij de vestigingen van de Bata fabrieken verrezen arbeidersdorpen met scholen en ziekenhuizen en andere voorzieningen.<\/span><\/p>\n

Ook in Nederland kwam een dergelijk Batadorp, dat in de gemeente Best werd gebouwd en er ontstond geleidelijk aan een netwerk van Bata-winkels. In Amsterdam werd de eerste Bata in ons land in 1922 geopend. Als reactie op de toegenomen douanetarieven werden in 1929 nog meer vestigingen in het buitenland geopend, zoals in Zwitserland, Duitsland, Engeland, Frankrijk, Joegoslavi\u00eb, Polen, Belgi\u00eb, Nederland, de Verenigde Staten en het toen nog Britse India, en later ook in Brazili\u00eb en Canada. Tegen het begin van de jaren '30 van de 20ste eeuw was Bata de grootste schoenenexporteur ter wereld. Verdeeld over de verschillende landen had men in 1939 al meer dan 105.000 mensen aan het werk en zette men 60 miljoen paar schoenen per jaar om in de zaken die in dertig verschillende landen waren gevestigd.<\/span><\/p>\n

Na de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog besloot de directie van Bata uit te wijken naar Canada waar in het plaatsje Batawa, in de buurt van Toronto, de organisatie geheel opnieuw werd opgestart. E\u00e9n van de familieleden, Jan Antonin, besloot echter terug te gaan naar Tsjecho-Slowakije, waar Zl\u00edn inmiddels onder viel. Dit leidde tot ongenoegen en ruzies binnen de familie en bovendien werden na de oorlog de Oost-Europese vestigingen van Bata, zo ver nog in gebruik, genationaliseerd. Na de val van het communistische bewind verviel de nationalisatie van het bedrijf en kwam het terug in de handen van de familie. Men kon echter de technologische ontwikkelingen niet volgen en uiteindelijk werd de toenmalige hoofdvestiging van Bata in het jaar 2000 failliet verklaard.<\/span><\/p>\n

\"\"<\/a>Om terug te gaan naar de situatie in Nederland kan worden gesteld dat er in 1961 al 150 vestigingen van Bata in ons land waren. Vanaf de jaren '60 van de twintigste eeuw verdween de schoenenproductie naar de zogenaamde lagelonenlanden en werd Batadorp aan de gemeente Best verkocht. Het winkelnetwerk verdween eveneens. De laatste Batawinkel werd in 1996 gesloten, op de fabriekswinkel na. De oorspronkelijke bebouwing van Batadorp is nu als industrieel erfgoed een historische bezienswaardigheid. De Batafabriek is echter niet gesloten want deze bleef in afgeslankte vorm bestaan binnen \u2018Bata Industrials\u2019. Binnen deze destijds nieuw gevormde onderneming wordt speciaal veiligheidsschoeisel gemaakt. Het is tevens de hoofdvestiging van de wereldwijd actieve onderneming. Met rond de 150 medewerkers worden er per jaar gemiddeld 1 miljoen paar veiligheidsschoenen en veiligheidskousen gemaakt.<\/span><\/p>\n

Ik schrijf altijd een serie steekwoorden op met de gedachte over die steekwoorden iets te schrijven in een volgende aflevering van deze serie in een bepaald jaar. Op het lijstje van 1968 prijkt op de tweede plaats de naam van een vader van een groot artiest uit Engeland. Hij werd geboren op 14 december 1912 en bracht, samen met zijn zus Edith, vele jaren door in een weeshuis nadat zijn ouders waren overleden. Hij probeerde als muzikant aan de slag te gaan door in musicals en shows als banjospeler de kost te verdienen. Al vrij snel bleek dat hij totaal onbetrouwbaar was en afspraken niet nakwam. Door zijn familie werd de banjospeler \u2018Alf\u2019 genoemd. Alf huwde zijn eerste vrouw Julia in 1938 en ze kregen een zoon, die later een lied over zijn moeder zou schrijven.<\/span><\/p>\n

Gedurende de Tweede Wereldoorlog was Alf voornamelijk op zee en kreeg weinig mee betreffende de ontwikkeling van zijn enig kind. Gedurende deze periode op zee werd zijn vrouw Julia wel zwanger van een andere man. Hij bood nog wel aan voor zijn vrouw, zoon en nieuw geborene te blijven zorgen maar Julia wilde dit beslist niet. Tot in de begin zestiger jaren van de vorige eeuw was er vervolgens weinig tot geen contact tussen Alf en zijn enige zoon. Daar kwam verandering in toen zijn zoon al een paar jaar wereldwijd een succes was, tezamen met zijn drie andere groepsleden. Door het succes van \u2018Beatlemania\u2019 besloot Alf onder de naam \u2018Freddie Lennon\u2019 een plaat op te nemen onder de titel \u2018It\u2019s my life\u2019. Hij kreeg nationaal en internationaal veel aandacht en trad onder meer op in het programma van Willem O\u2019Duys, maar een slechts beperkt succes was het gevolg.<\/span><\/p>\n