(door Hans Knot)
Al jaren lang heb ik een abonnement bij de Nederlandse Spoorwegen voor zestigplussers. Hierdoor heb ik een 7-tal dagen waarop ik gratis mij per trein in Nederland kan verplaatsen. Eén van deze kaarten kan op een willekeurige dag worden gebruikt, de anderen zijn allen afzonderlijk afgebakend voor gebruik binnen een periode van 2 maanden. Helaas kom ik er nooit toe om ze allemaal te gebruiken. Door dit abonnement heb ik 40% korting op andere reizen, waar ik vooral op kortere afstanden gebruik van maak.
Het voordeel van alle abonnementhouders, aangesloten bij de NS, is dat ze vier keer per jaar het zeer informatieve blad ‘Spoor’ in de brievenbus krijgen. Vol met toeristische trips, voordeelreisjes, stedenbeschrijvingen en aandacht voor het lezen tijdens de reis. In de jaren zeventig waren er kleine informatieve boekjes bij de informatiebalies van de diverse stations in ons land gratis te verkrijgen voor elke reiziger van de NS. Niet alleen zijn die boekjes verdwenen maar ook een groot deel van de informatiebalies zijn wegbezuinigd.
In 1977 kwam bijvoorbeeld de infofolder ‘Wandelen en Fietsen met NS’ uit. Liefst 48 
Wandelen en fietsen ging met de NS gewoon het hele jaar door want wat was en is er gezonder om zo maar eens tussendoor erop uit te gaan? Gewoon de sleur van alledag even ervan af te schudden. Bij de NS ging men ervan uit dat na zo’n ‘dagje uit’ de volgende dag men als herboren mens de taken weer op zich kon nemen. De wandel- en fietsroutes, zo stelde men, waren - in samenwerking met verschillende organisaties op het gebied van de natuurbescherming en toerisme - uitgezet. Het ging om 25 wandelroutes en liefst 45 fietsroutes.
Voordat men in de folder overging tot de beschrijving van de routes en de daaraan gekoppelde voordelen, werd vermeld dat ze slechts van 1 mei tot 30 september 1977 geldig zouden zijn maar dat daarna een nieuwe serie voordelen zou worden verspreid, af te halen bij de toen populaire informatiebalies van de NS. En het vingertje werd ook nog even omhoog gehouden: ‘Wees zuinig op onze natuurgebieden! Werp geen resten van levensmiddelen of papier, flessen en blikjes weg!’
Tevens werd vermeld dat voor een viertal wandelroutes het uit den boze was de trouwe viervoeter, genaamd ‘hond’, mee te nemen en dat deze bij de andere routes alleen aangelijnd mee mocht. Vervolgens werd er een opsomming gemaakt van de wandelkaarten die men bij de NS kon kopen in samenhang met het (retour) treinkaartje naar de betreffende bestemming. Koppelverkoop dus. Uitzondering daarop was er gemaakt voor de houders van abonnementen zoals de bezitters van ‘8-daagse kriskrasreizen’, tienertoeren, 60+ en 65+ abonnees. Zij konden op vertoon van de abonnementskaart op het station van aankomst een gratis wandelkaart afhalen van de toen overbekende informatiebalie.
Het leuke van die wandelingen was dat je in uithoeken van het land kwam, waar je normaal als reiziger niet zo snel de trein zou verlaten. Neem nu de wandelkaart nummer 12 van die periode. Die bracht je op drie stations, namelijk die uit je eigen woonplaats voor vertrek en weer terugkeer en ook die van Driebergen-Zeist en die van Maarn. In Driebergen-Zeist was het een kwestie van uitstappen en de wandeling, volgens de aangeschafte wandelkaart, beginnen en na afloop weer opstappen op het NS-voertuig op het station van Maarn om de route naar je woonplaats te vervolgen en om de prachtige dag te voltooien.
En wat behoorde destijds bij de aanschaf van wandelkaart nummer 12 bestemd voor de Utrechtse Heuvelrug? Ten eerste de treinreis 2e klasse heen naar Driebergen-Zeist en terug van Maarn naar het thuisstation. Ten tweede de routebeschrijving van de aangeschafte wandelkaart. Bij aankomst had men recht op koffie en koek in de stationsrestauratie van het station Driebergen-Zeist. Tijdens de wandelroute was er koffie gratis te verkrijgen, met daarbij de toen populaire ‘sprits’ in restaurant ‘Bonaparte’ en ook nog op de koop toe was er nog een rustpunt ingelast in restaurant ‘De Koehoeve’ voor het verkrijgen van de gratis frisdrank.
De wandeling, met een lengte van 13 kilometer, voerde je van Zeist naar Meern en leidde je door een aantal prachtige landgoederen zoals de Wilinkshof, boswachterij Bornia en den Treek-Henschoten. Bos, heide en zandverstuivingen wisselden elkaar af en na ongeveer twee uur wandelen was daar het plaatsje Austerlitz en de koffie met sprits.
Het tweede gedeelte van de wandeling was voornamelijk in de grote boswachterij van Austerlitz, om uiteindelijk na ongeveer 90 minuten aan te komen bij de Koeheuvel, waar na verfrissing nog een 10 minuten durende wandeling richting station de Maarn volgde. Bijna veertig jaar later zijn beide uitspanningen voor verfrissing nog steeds intact. Kosten van dergelijke reisjes en wandelingen lagen rond de 20 gulden, al naar gelang van welk station je vertrok in de ochtend.
Bij de fietsroutes had men natuurlijk het probleem dat er ook een fiets diende te worden gehuurd bij het station van aankomst en was er een betere planning gewenst. Immers waren er meer mensen die de route wensten te maken en was reservering van een fiets op het betreffende station echt een noodzaak. Bij enkele fietsroutes was een fotosafari gekoppeld, dit in samenwerking met het toen nog bestaande bedrijf KODAK. Het had via ‘geef mij maar een Kodak cadeau’, een uitgebreide reclameactie van Radio Noordzee, de ‘Kodak Instamatic’ in de markt gezet.
En dan was er de ‘8-daagse vakantiereis’ waar niet alleen de fietsreservering verzekerd was maar de NS ook nog eens voor onderdak in een hotel of pension, op basis van half pension, zorgde. Deze mogelijkheid werd echter alleen geboden tussen 1 mei en 1 september van 1977. Er waren daarbij drie mogelijkheden met de volgende plaatsen als overnachtingsplek. Assen in Drenthe, Twente met als standplaatsen Vasse en Ootmarsum en tenslotte Zeddam in Montferland. En voor een totaalprijs van onder de 300 gulden had je vanaf het diner op de eerste dag tot en met het ontbijt op de laatste dag veel plezier en vertier in de natuur.
Deelnemers aan die bepaalde routes konden een of meerdere foto’s maken, waarbij het niet noodzakelijk was gebruik te maken van Kodak fotomateriaal. Nadat men de foto’s had gemaakt en laten ontwikkelen en de beste foto had uitgekozen kon deze worden opgestuurd naar Kodak Nederland, dat gevestigd was in Driebergen. Geheel gratis kreeg men vervolgens een afdruk van 13 bij 18 cm thuis gestuurd.
Verder zat er een fotowedstrijd aan gekoppeld waarbij een vakkundige jury een groot aantal foto’s zou kiezen als prijswinnende. Zowel Kodak als de NS stelde prijzen beschikbaar zoals 25 fototoestellen, waardebonnen, 8-daagse ‘Kris-Kras abonnementen’ en dagkaarten. Al met al toen ook al reden genoeg voor een heerlijk dagje uit via het spoor.
