tekst: Hans Knot foto: Metropole Orkest tijdens repetitie voor het Eurovisiesongfestival (1970)
Van 1947 af, toen door de omroeporganisaties als samenwerkingsorgaan de Stichting Nederlandse Radio Unie, de NRU, werd opgericht, vielen de orkesten en koren onder deze Stichting. Het had onder meer tot taak de ensembles ter beschikking te stellen van de zendgemachtigden voor de uitvoering van de door hen verlangde programma’s en programmaonderdelen.
Op 29 mei 1969 smolt de NRU samen met de NTS tot de NOS die de taak van de NRU overnam met het Muziekapparaat. Deze werd binnen de NOS gevormd door het Radio Filharmonisch Orkest, het Omroeporkest, het Radiokamerorkest, het Promenade Orkest, het Metropoleorkest en het Groot Omroepkoor.
Het Muziekapparaat bestond in 1970 dus een kwart eeuw. Het werd landelijk gevierd in de periode van 16 november tot 5 december. Er kwam namelijk een jubileumserie van concerten die werden gegevens in het land. Achtereenvolgens werden Maastricht, Eindhoven, Doetinchem, Scheveningen, Axel, Hoogeveen en Amsterdam aangedaan met uitzendingen zowel via radio als de televisie.
In 1968 was reeds een besluit genomen dat leidde tot de inschakeling van de orkesten en koren bij televisie-uitzendingen, tot medewerking aan voorstellingen van de Nederlandse Operastichting en tot het in toenemende mate geven van openbare concerten. Het totale repertoire van het Muziekapparaat van de NOS reikte in tijd van de Middeleeuwen tot heden en in genre van musical tot de symfonie. De vijf orkesten telden in 1970 gezamenlijk 315 musici. Het koor bestond uit 79 zangers en zangeressen.
Paus Paulus VI
Paus Paulus VI keurde op 7 maart 1967 de wijzigingen van de voorschriften betreffende de R.K. kerkmuziek goed en daarmede opende hij de mogelijkheid, in de zogenaamde heilige diensten beat- en jazzmuziek te gebruiken. Een opmerkelijk besluit waarbij de goedkeurde wijzigingen – zo werd verwacht – een omwenteling teweeg zouden brengen in de muzikale gebruiken van de bijna twintig eeuwen oude Katholieke Kerk.
De nieuwe voorschriften werden van kracht op Pinksterzondag 14 mei 1966. De wijzigingen riepen op tot meer gezang in de diensten. Ook werd het toegestaan oude Latijnse hymnen in vertalingen in moderne talen toe te staan. Ook werd gebruik van inheemse instrumenten mogelijk. Dit speciale geschrift uit Rome gaf wel aan dat er eerst sprake zou zijn van een proefperiode om de muzikale moderne vormen door componisten geschikt te maken voor gebruik in de Katholieke Kerk.
De beat- en jazzmuziek werd in het geschrift niet met name genoemd, maar het bevatte ook geen verbodsbepalingen ertegen en wel werd vermeld dat nieuwe muzikale vormen een kans mochten krijgen, indien de gelegenheid hiertoe zich voordeed. Een week voor de openbaring van het geschrift was er een andere Vaticaanse publicatie uitgekomen waarin werd uiteengezet dat de kerk niet categorisch tegen beatmuziek was.
Het zal nooit zijn doorgedrongen tot het Guiness Book of Records maar toch is het realiteit dat in Groningen er wel heel bijzondere wedstrijden werd gehouden. Op 19 april 1966 vond in het Stations postkantoor voor de tiende keer de jaarlijkse district sorteer wedstrijd van de PTT plaats. Let wel ver voor speciale machines werden ingezet diende de post met de hand te worden gesorteerd in allerlei vakjes.
Er waren die dag tien deelnemers die uit alle hoeken van het Postdistrict Groningen afkomstig waren. Zij dienden zo snel mogelijk duizend kaarten sorteren. Als eerste bij deze bijzondere wedstrijd werd de heer E.F.C. Remkes uit de stad Groningen. De stopwacht werd ingezet en na 10 minuten en 53 seconden was deze sorteerder gereed waarna controle werd verricht met het doel te zien of hij ook fouten had gemaakt. Hiervoor was meer tijd nodig. Uiteindelijk behaalde Remkes 2977 punten en werd er geen enkele fout gevonden.
Tweede werd de heer K. Hilberdink, eveneens uit Groningen, die één fout maakte en de kaarten sorteerde in 11. minuten en 16 seconden. Hij ontving 2894 punten. De winnaar mocht uiteindelijk voor het District meedoen aan de landelijke finale in Amsterdam. Resultaten daarvan zijn bij mij niet bekend maar wie weet bij een van de Groninger lezers.
Mary Whitehouse
Het was dezelfde maand april 1966 dat een behoorlijk aantal Britten zich gekwetst voelde door een onderdeel van de laatste uitzending van het satirische programma ‘BBC-3’, waarin de spot werd gedreven met koningin Elizabeth. In een ironisch lied werd de vorstin ‘My favourite pin-up girl’ genoemd. Ook werd gesproken over ‘Corgi and Bess’ — de toenmalige twee honden van de koningin waren van het corgi ras en het was in een woordspeling op de titel van Gershwins bekende musical ‘Porgy and Bess.’
Mevrouw Mary Whitehouse, destijds leidster van een 300.000 tellende organisatie die zich bezig hield met de zuivering van de televisie heeft dezelfde avond de directie van de BBC op de hoogte gesteld van haar afschuw ten overstaan van de programmamakers van voornoemd programma, waarbij ze stelde dat men een walgelijke slechte smaak had. Gelukkig voor haar was het destijds de laatste aflevering in de serie en had de BBC op dat moment nog geen plannen voor een nieuw satirisch programma.
De productieleider van het programma ‘BBC3’, Ned Sherrin, verliet namelijk de BBC om te gaan werken voor de filmmaatschappij Columbia Pictures. Sherrin leidde ook de satirische programma's ‘That was the week that was’ en ‘Not such a programme,’ die aan ‘BBC-3’ vooraf waren gegaan. Uiteraard werd de Nederlandse versie van ‘That’s the week that was’ ook zeer veel bekeken maar ook verafschuwd door een deel van de bevolking en bekend onder de naam ‘Zo is het toevallig ook nog eens een keer.’ Over Mary Whitehouse is zelfs een film gemaakt: https://en.wikipedia.org/wiki/Filth:_The_Mary_Whitehouse_Story
