Schrijfster Annie M.G. Schmidt heeft niet heel veel geschreven voor televisie. Maar wat ze heeft geschreven is -evenals haar kinderboeken en versjes- legendarisch geworden. Zo schreef ze voor de komische serie 'Pension Hommeles' die werd geregisseerd door televisiepionier Erik de Vries. Ze werkte hiervoor samen met Wim Ibo, met wie ze eerder voor de radio de succesvolle serie 'De Familie Doorsnee' maakte. Maar het grootste succes werd de televisieserie 'Ja zuster, nee zuster'. De VARA zond niet meer dan 20 afleveringen uit tussen 1966 en 1968 (minder dan één aflevering per maand).
Het was eigenlijk bedoeld als kinderprogramma, maar bleek ook bij volwassenen direct een succes. Annie schreef de teksten van de liedjes, waarvoor componist Harry Bannink de muziek maakte. De afleveringen werden in studio's in en rond Hilversum geregisseerd door Henk Barnard, Berend Boudewijn en Frits Butzelaar. Locatie-opnamen werden gedaan in Rotterdam en bij kasteel Groeneveld in Baarn (waar ook Pipo de clown veelvuldig rondreed met zijn woonwagen).
Leen Jongewaard en Hetty Blok - door Menno Dekker
Het verhaal van 'ja zuster, nee zuster' draaide om rusthuis Klivia en zijn bewoners: inbreker Gerrit, zijn opa, de ingenieur, pruikenmaakster Jet, Bobby die spinazie verbouwde, en Bertus die graag knutselde. Zuster Klivia, met haar zware Groningse tongval, waakte over hen. Zij kregen het regelmatig aan de stok met de boze buurman Boordevol, die zich stoort aan de herrie die de bewoners maken. Vandaar de ondertitel van de serie: 'Een rusthuis vol herrie'. Daarnaast kende de serie veel gastrollen, vertolkt door grootheden als Ko van Dijk, Albert Mol en cabaretier Wim Sonneveld, die ook de inmiddels klassieke liedjes 'Op de step' en 'In een rijtuigie' zong.
Liedjes waren sowieso een belangrijk onderdeel van (niet met de deuren slaan) 'Ja zuster, nee zuster'. Annie schreef er een kleine 60. Ze zijn onderdeel geworden van het Nederlandse kleinkunst erfgoed en ook eigenstandig bekend als kinderliedjes, zoals 'Poes poes poes (Juffrouw, waarom is uw kat zo blauw?)'. Dat de liedjes van Annie M.G. Schmidt en Harry Bannink zo bekend zijn geworden kwam ook omdat ze werden uitgebracht op goed verkopende langspeelplaten.
Opmerkelijk genoeg (en bijdragend aan de legendevorming rond de serie) hebben we alleen die liedjes nog: in beeld en op de plaat. De rest van de serie is... gewist. Eind jaren 60 werd een nieuw videosysteem gebruikt om programma’s op te nemen: Ampex. Het was een verbetering vergeleken met het eerdere telerecording, maar de banden waren erg duur. En dus werden de banden na uitzending gewist voor hergebruik. De NTS had daarvoor een speciale wistechnicus in dienst. Er is geen enkele aflevering bewaard gebleven en alleen de liedjes en scènes die op locatie zijn opgenomen bestaan nog, omdat die op film werden opgenomen.
Een in 2021 teruggevonden beeldfragment van het liedje Stroei Voei
De regionale kranten stonden uitgebreid stil bij de serie op 17 mei 1969, met een verwijzing naar de allerlaatste aflevering die in september van dat jaar te zien zou zijn. Onder de kop 'Serie Ja zuster, nee zuster stopt op haar hoogtepunt' werd de aflevering van de volgende dag samengevat: "Opa krijgt de schuld dat hij bij een bezoek aan circus Boltini een leeuw uit de kooiwagen heeft doen ontsnappen. Hij ontkent het. Als Opa nee zegt, dan heeft hij het niet gedaan, vindt Jet. En het blijkt dat Opa inderdaad vrijuit gaat. Maar wie veroorzaakte dan de paniek in het circus?
Morgen weten wij het." "Morgen zullen naar schatting bijna 7 miljoen mensen kijken naar de laatste aflevering van dit seizoen van JA ZUSTER, NEE ZUSTER. Het is de negentiende aflevering. Na de vakantie komt zuster Clivia met haar medebewoners nog éénmaal op het scherm. En dan is het gebeurd."
Als reden gaf regisseur Henk Barnard dat het maken van de serie een te grote belasting vormt voor Annie "en trouwens, voor ons allemaal. Het is wel een succes geworden, dat wel. De kijkdichtheid is gemiddeld 75 procent geweest en vele avonduitzendingen halen dat niet. Annie heeft een enorme prestatie geleverd. Niet alleen door twintigmaal een goede tekst te leveren, maar ze schreef ook nog zestig liedjes, waarvan er minstens 4 de hitparade hebben gehaald."
Dat was een des te grotere prestatie gezien de opkomende concurrentie uit het buitenland. "Tien jaar geleden toen Annie Schmidt de serie van PENSION HOMMELES schreef, had zij eveneens succes maar in die tijd werden er nog weinig buitenlandse tv-series aangekocht. Nu wordt het publiek geconfronteerd met de beste serieproducties die aan de markt zijn en die worden gemaakt in landen waar de televisie niet zon stiefkindje is als in Nederland.
Door W. Veenman - Beeld en Geluidwiki - Gallery: Ja zuster, nee zuster, CC BY-SA 3.0 nl, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=9590180
Dat Ja zuster, nee zuster naast de concurrentie zo'n goed figuur slaat is een extra compliment waard." En dat had natuurlijk ook alles te maken met geld: "Regisseur Barnard wil niet klagen, maar hij moet wel toegeven dat voor een tv-serie in b.v. Duitsland een grote staf gereedstaat, en dat hij het, behalve met de technici en de acteurs maar moet doen met een staf van twee mensen."
Met een voorspellende gave sluit de schrijver van het artikel af: "Zuster Klivia en Opa zullen nog lang in de herinnering van de kijkers voortleven." De naam van de regisseur is bij de meesten onbekend en toch heeft hij een zeer belangrijk aandeel gehad in het succes. Barnard treurt er niet over: „Ik kan tenminste nog een glaasje bier gaan drinken in Zandvoort of op het Leidseplein. Hetty Blok hoeft dat niet meer te proberen."
Er was nog een kortstondige revival van 'Ja zuster, nee zuster' vanaf 1999. De serie werd toen bewerkt tot toneelstuk. In 2002 verscheen een gelijknamige speelfilm van Pieter Kramer en in theaterseizoen 2010-2011 kwam er ook nog de onvermijdelijke musical. Hetty Blok bleef voor altijd verbonden aan haar personage Klivia. In 2012, ze was toen 92, zong ze met Paul de Leeuw in zijn tv-programma nog één keer het lied 'Wil u een stekkie?'
