tekst: André van Os foto: AVRO auto in Arnhem, (c) Ir F.W. Holleman
Willem Vogt
De vooroorlogse omroepen bevonden zich in een merkwaardig privaat/publiek vaarwater: ze moesten zich voornamelijk zelf bedruipen uit de gelden van gidsabonnees en donateurs. Door het ontbreken van sluitende wetgeving moesten bijvoorbeeld belastingkwesties vaak voor de rechter worden uitgevochten. De Kamer van Koophandel van Amsterdam was een van de eersten die in de omroep een bedrijf zag en daarom inschrijving in het Handelsregister eiste à raison van f.7,50. De AVRO ging het gevecht aan. Willem Vogt in zijn boekje ‘Een leven met radio’: ‘Voor de Hoge Raad verschenen wij bij de uitspraak, toen de vliegtuigen van de Duitsers over Plein 1813 ronkten’. De AVRO verloor. In haar zaak tegen een aanslag in de ‘Personele Belasting’ werd een klein succesje geboekt: de omroep beriep zich op het feit een instelling van algemeen belang te zijn. De inspecteur wierp tegen dat de heren op een mooie zomeravond in plan-Zuid (Berlage’s juist gebouwde wijk in Amsterdam) maar eens moesten komen ‘luisteren naar die irriterende loudspeakers, die alle levensvreugde van de omwonenden omzetten in bitterheid’. AVRO’s geheime wapen heette J. Pelser, maker van een radiorubriek over belastingonderwerpen en schrijver van de AVRO-uitgave ‘Geef den Fiscus wat des Fiscus is, maar niet meer!’ Pelsers betoog in de rechtszaal leidde tot een aanzienlijk lagere aanslag.
Eén van de belangrijkste belastingkwesties speelde vlak na de oorlog, toen minister van Financiën Lieftinck van de omroepen Vennootschapswinstbelasting wilde zien. De bedreigde omroepen sloegen zowaar de handen ineen en een delegatie toog naar het ministerie om de excellentie om te praten. Er kwam een mooi Hollands compromis uit de bus: een bedrag dat omroepen van hun leden ontvingen als contributie en abonnementsgeld mocht van de winst worden afgetrokken. Dat bedrag werd natuurlijk net zo groot als de winst, zodat er van winst geen sprake meer was en de winstbelasting van tafel kon worden geveegd.
