tekst: Jos Leijgraaff
Eind jaren 70 van de vorige eeuw, toen bejaarden nog de zorg kregen die zij verdienden, Moriaantje nog mocht omdat het een leuk kinderliedje was en oma op zondag lekkere negerzoenen bij de koffie gaf werden Nederlandse steden net als vele andere steden in West Europa overspoeld met radiostations die vanuit een zolderkamer of andere locaties werden gerund. Dit als alternatief voor de populaire zeezenders die op een enkeling na allemaal waren verdwenen. Uiteraard was dit illegaal. De mooie stad Utrecht was zeker geen uitzondering. Radio Centrum, Hof van Holland, Radio Domstad, Radio Midden Nederland, het zijn zo maar een paar voorbeelden van grotere stations uit het midden des lands. Daar kwam later Weekend Muziek Radio bij, een station dat enorm populair werd.
Ontstaan
Terwijl Radio Delmare als zeezender verwoed probeerde het hoofd boven water te houden waren enkele knutselaars in Utrecht, die bij toeval ook nog eens op een paar honderd meter bij elkaar vandaan woonden, bezig met hun eigen zender en stations. Eenmaal in de lucht werd de programmaband gestart en dan werd er al fietsend en gewapend met een transistorradio gekeken hoe de ontvangst was in de stad en het buitengebied. Na verloop van tijd kwamen deze one man stations bijeen in een lokale snackbar waar na goed overleg werd besloten de krachten te bundelen in een station met een nieuwe naam, Radio Enterprise. Het team bestond toen uit 2 goed onderlegde technici, Rob vd Mast en Piet Elco die samen met Peter de Raaij en Frank Spencer een schat aan muziek de Utrechtse live de ether in slingerden. Men had een uitstekende locatie, niet alleen om uit te zenden maar ook voor de innerlijke mens. Als men trek kreeg liep men gewoon 4 deuren verder een snackbar binnen om 100 bitterballen te halen. Het station werd redelijk populair. Een spannend moment voor Radio Enterprise was wel toen er iemand voor de deur bleek te liggen die gewond was. Illegaal uitzenden of niet, zoiets mag je dus nooit negeren. Dus werden de hulptroepen ingeschakeld en terwijl de politie op de begane grond rondliep om bijzonderheden op te nemen ging de uitzending vanaf de zolder gewoon door. Radio Enterprise hield in september 1979 op te bestaan, ging nog wel even verder als Radio Aegir en kreeg vervolgens een vraag uit onverwachte hoek.
Frank Spencer en Piet Elco
Peter de Raaij en Frank Spencer
John Anderson
Anneke de Jager
John Anderson
Utrechter John Anderson (Jan Kat) had zich samen met Gerard van Dam, inmiddels beiden te vroeg overleden, in weer een zeezenderavontuur gestort. Maar ook dit keer hield Radio Delmare het niet lang uit. Terug aan land bleek Gerard van Dam alweer vol te zitten met nieuwe ideeën. Zijn passie voor radio en zijn afkeer van het omroepsysteem in Nederland waren ongekend. Als het dan met een boot niet lukt, waarom dan niet een keten van stations op land onder dezelfde naam laten werken? De heren waren realistisch genoeg om te beseffen dat deze stations niet non stop in de lucht konden zijn. Maar het moest mogelijk zijn om de weekeinden grotendeels met muziek te vullen. De geboortestad van Gerard van Dam, Den Haag, had de primeur met Weekend Muziek Radio. John Anderson was inmiddels teruggekeerd naar zijn geboortestad Utrecht en bij zijn vader ingetrokken. Dat de wereld klein is bleek wel uit het feit dat de vader van John slechts enkele honderden meters bij de heren van Radio Enterprise/ Aegir vandaan woonde. Al snel maakten de heren kennis. Ondertussen knutselde John een zender in elkaar die hij op een avond uitprobeerde. Dat werd een groot succes. Radio Met Pijn en Moeite zoals John het station noemde was overal goed te beluisteren en het maakte niet uit op welke frequentie je inschakelde. Er werden een paar echte techneuten bijgehaald en uiteindelijk resulteerde dit in een zender met een bijzonder goed bereik en zonder storing. Deze technische mensen waren de mannen van het voormalige Enterprise dus John kreeg op deze manier al wat mensen bij elkaar voor Weekend Muziek Radio in Utrecht en omstreken. Om de programmering rond te krijgen werd er naar meer medewerkers gezocht. In een vlot tempo werd het team uitgebreid met Anneke de Jager, Wendela, Frans vd Plaat, Henk Bedenk, Thijs Bouwens en Wim van Egmond. Het feest kon beginnen nadat er een goede locatie was gevonden. Na wat testen werd er afgetrapt en spoedig daarna raakte de postbus wekelijks goed gevuld, niet uitsluitend met verzoekjes maar ook met behoorlijk persoonlijke brieven. Regelmatig kreeg men post uit de gevangenis in de Gansstraat, in de volksmond ook wel ‘het luie end’ genoemd omdat aan de ene kant van de straat de gevangenis met het Pieter Baan Centrum was en aan de overzijde een begraafplaats. Leuk was dat er dan werd verteld dat het station volle bak binnenkwam. De gevangenis lag op nog geen 300 meter van de uitzendlocatie. Vaste luisteraars waren ook de dienstdoende agenten van bureau Tolsteeg op 200 meter van de locatie. Er kwamen ook veel reacties van buiten Utrecht. Het bereik van de zender bleek boven verwachting en Weekend Muziek Radio werd een populair station.
Frans vd Plaat
De studio
De zender
Live
Weekend Muziek Radio ging met enige regelmaat live de ether in. Met dank aan de P.T.T. Dit bedrijf verzorgde in die tijd o.a. de telefoonverbindingen en in daluren en het weekeinde kon je binnen Nederland voor een kwartje onbeperkt bellen. Dus werd er een telefoonlijntje gemaakt tussen de studio en de zendlocatie zodat er voor 25 cent non stop live kon worden uitgezonden. De eerste live uitzending werd meteen een memorabele. Frans vd Plaat vierde zijn verjaardag en als cadeau mocht hij non stop de zaterdagavond vullen. Dit werd een groot succes en aan de oproep van de andere deejays om Frans tijdens zijn uitzending te feliciteren werd massaal gehoor gegeven. Zo ook door een niet luisteraar en de hilariteit was dus erg groot toen deze vriendelijke beller plotseling zei: ‘Hallo Fransje, met oma. Van harte….’ Snel werd er muziek ingestart en kon Frans zijn oma even te woord staan. De telefoon bleef die avond en een groot deel van de nacht roodgloeiend staan en diep in de nacht belde er een aardige dame die in De Bilt aan het werk was. Zij vroeg een plaat aan voor haar collega’s. De stem van deze dame klonk bekend en plotseling viel bij een van de aanwezigen het kwartje. In die tijd had het K.N.M.I. een telefoonnummer waarop je de laatste weersverwachting kon horen. Voor de zekerheid werd dit nummer even gedraaid en jawel, de stemmen kwamen overeen. Vervolgens werd de dame in kwestie gevraagd nog even terug te bellen wat zij ook daadwerkelijk deed. Het werd een leuk en informatief gesprek wat eindigde met het doorgeven van de weersverwachting voor de komende 24 uur. Tevens werd zij uitgenodigd om de eerstvolgende live uitzending bij te wonen. Iets waaraan zij samen met haar vriend met veel plezier gehoor gaf. Die volgende uitzending kwam er vanuit huize De Raay waarbij de moeder van Peter op een geweldige manier voor de innerlijke mens zorgde. Helaas werd de uitzending een beetje ontsierd door technische onvolkomenheden maar de pret was er niet minder om en de telefoon maakte overuren.
Henk Bedenk
Thijs van Gend
Veiligheid
Uiteraard bestond ook voor Weekend Muziek Radio het gevaar dat de R.C.D. (radio controle dienst) onaangekondigd op de koffie kwam. Er was daarom afgesproken dat er slechts 1 medewerker tijdens de uitzendingen op de uitzendlocatie aanwezig zou zijn. Dit werd over het algemeen keurig nageleefd. Op een enkele keer na. Piet Elco wilde de uitzendlocatie ook weleens zien en was als technische man ook wel geïnteresseerd in de zender. Zijn bezoekje, tijdens een uitzending, kwam hem duur te staan. Na het aanschouwen van het geheel botste hij op de terugweg tegen een paar mensen op. Mensen die je liever niet tegenkomt als je met een uitzending bezig bent. Bij een andere inval was het John Anderson, niet aanwezig op de uitzendlocatie maar wel in de buurt, die een kijkje kwam nemen bij een inval. Aan omstanders vroeg hij wat er aan de hand was waarop hij te horen kreeg dat hij dat toch wel moest weten omdat een van deze toeschouwers hem meerdere keren het pand had zien betreden. Hierop besloot John maar rustig weg te wandelen. Wegrennen was geen optie vanwege zijn omvangrijke postuur. Bij weer een andere inval was het een agent die iets te enthousiast een trap beklom, daarbij een kat in zijn slaap stoorde, en uiteindelijk een lelijke haal kreeg van het geschrokken dier. Bij weer een andere inval ging het echter helemaal mis. De dienstdoende medewerker was jarig geweest en de rest van het team besloot hem even te feliciteren en een biertje te drinken op zijn gezondheid. Er kwamen echter nog een stel ongenode gasten binnen. Dat was een behoorlijke klap voor het station. En ook een van de redenen waarom het station het op den duur voor gezien hield.
Frank Spencer
Frank Spencer
Frank Spencer
Bekendheid
Weekend Muziek Radio werd een bekend station. Mede door de vele publicaties in de diverse radiobladen wisten veel mensen het station te vinden. Dat ging zelfs de grens over. In Engeland was ook een W.M.R. In dit geval was dat een korte golf station dat onder de naam World Music Radio werkte. Op zondag zonden zij een paar uur uit in de 49 meterband. Het contact tussen de stations resulteerde uiteindelijk in een bezoek van de Engelsen aan Utrecht. Uiteraard werd er veel over radio gesproken en namen de Engelsen een paar programma’s op waarbij bleek dat hun stijl behoorlijk afweek van de Nederlandse stijl. Waar in Nederland de presentator rustig zittend op een stoel een programma maakte vraten die Engelsen de microfoon bijna op. Maar het waren wel heel gezellige dagen voor zowel de Nederlandse ploeg als de op low budgetbasis reizende Engelsen.
Ook in België had men een Weekend Muziek Radio. In Koksijde was een station onder deze naam actief op 102,8 MHz. Het station startte in 1981 en zou het t/m 1985 volhouden. Drijvende kracht achter de Belgische uitvoering was Jean Pierre Legein. Hij was de aanzet voor de samenwerking met het WMR uit Utrecht. Gedurende een korte periode zouden de DJ’s van WMR uit Utrecht programma’s maken die in het weekeinde daarop aan de Belgische kust werden uitgezonden. Uiteindelijk werd deze samenwerking gestopt omdat het allemaal wat te veel werd.
Korte golf
De technici van Weekend Muziek Radio deden goed werk maar toch werd er naar een nieuwe uitdaging gezocht. Uitzendingen op korte golf werden steeds populairder en dus werd er een zender gebouwd, uitgetest en in de lucht gebracht. Heel erg succesvol was dit niet. De programma’s werden, zoals Peter Hulsbosch mooi uitdrukte, gepresenteerd in steenkool Engels. Er werd wel veel plezier beleefd aan deze uitzendingen maar eigenlijk was het een dood geboren baby.
Rob vd Mast op het 'zendschip'
Zendschip
Een half gezonken bootje dat ergens in de Utrechtse singels al een tijd lag weg te rotten werd het volgende project. Het bootje werd gekaapt, stiekem opgeknapt en naar weer een andere locatie gevaren. Daar werd, na grondig schoonmaakwerk en het nodige schuren de verfkwast ter hand genomen om het schip een ander uiterlijk te geven. Vervolgens werd er proef mee gevaren en voorzien van een 2e hands buitenboordmotor; de vakantie van 1978 mee gevierd en natuurlijk werd er ook vanaf uitgezonden. Inmiddels dreef de boot op de Loosdrechtse Plassen.
John Anderson, Jos Leijgraaff en Frank Spencer
Het einde
De verschillende invallen, rechtszaken en boetes hadden er behoorlijk ingehakt. Weekend Muziek Radio ging in afgeslankte vorm verder. Met een mobiele zender werd vanuit een auto welke geparkeerd stond dicht bij het ontvangststation van Casema uitsluitend nog via de kabel uitgezonden. Het bereik was nog steeds groot maar de situatie was verre van ideaal. Toen de auto op begon te vallen sloeg de politie toe. Helaas was Rob vd Mast wederom het slachtoffer. Voor Rob een enorme klap en hij gaf er dan ook begrijpelijkerwijs de brui aan. Ook de anderen hadden er genoeg van en zo kwam er een einde aan wat eens een geweldig station in midden Nederland was.
Victoria
In de omgeving van Utrecht nam eind jaren 70 en het begin jaren 80 van de vorige eeuw de vrije radio een enorme vlucht. Tijd voor een magazine dacht men in Utrecht. Het gevecht met de gevestigde orde diende immers door te gaan. De irritatie was ontstaan doordat er in het heilige Hilversum een wereld was gecreëerd waar Nederlandse artiesten werden genegeerd en er slechts aandacht was voor buitenlands geweld. Wat dat betreft is er weinig veranderd in de laatste 50 jaar. De vrije radio in die dagen besteedde wel aandacht aan onze artiesten die op hun beurt weer heel blij waren met de vrije radio. Het lokale mediablad Victoria was dus makkelijk te vullen. Het blad was in andere handen maar de ontwikkeling bleef achter. Er was dus actie geboden en zo werd het blad overgenomen zonder echter de nadruk geheel op WMR te vestigen. Maar helpen deed het wel voor WMR. Gezien het bereik van het station werden artiesten steeds meer geïnteresseerd. De veel te vroeg overleden Nico Haak was luisteraar en Weekend Muziek Radio was vaak het eerste station in Nederland om zijn nieuwste single te draaien als plugplaat. Het immens populaire programma LosVast van voormalig Long Tall Ernie and the Shakers pianist Jan Rietman had meermaals het nakijken. De mannen van W.M.R. waren altijd wel scherp. Op terugweg van een trip naar Engeland troffen zij Maywood aan boord. Een paar dagen later was er via W.M.R. een interview met deze dames te beluisteren. Victoria bouwde in die jaren een behoorlijk lezersbestand op. Dat was mede te danken aan Thijs Bouwens die een bijzonder professionele reklamespot maakte die op de in opkomst zijnde lokale illegale TV-stations werd uitgezonden. Uiteraard werd het blad ook gepromoot op WMR waardoor de aanwas nog groter werd. Later ging Victoria op in de MediaDelmare een uitgave van REVA B.V. uit het Zeeuwse Kapelle. REVA B.V. was de drukkerij/uitgeverij van Gerard van Dam.
Maandblad Victoria wordt in elkaar geknutseld
Radio Actief (als bijproduct)
Een van de bij producten van WMR was Radio Actief. Dit station was er niet zozeer om mensen te overladen met muziek als wel info te brengen over het reilen en zeilen van de vrije media. Gedurende de week werd het nieuws verzameld en op vrijdag in de avonduren werd het programma uitgezonden waarbij de aandacht eveneens werd gevestigd op de schrijvende media zoals het Free Radio Magazine, Freewave Media Magazine, Victoria etc. Na de uitzending werden de programma’s van Radio Holland uitgezonden. Radio Holland was een station van o.a. Eduard Huis in ’t Veld, eens werkzaam bij de zeezender Radio Noordzee, toen werkzaam bij de legale Hilversumse omroep en later bekend als regisseur.
Thijs van Gend en Frank Spencer
De reünie 35 jaar later
Na 35 jaar werd er een reünie gehouden. Er werd gezocht naar medewerkers wat niet meeviel. Arnold Hoenkamp, die destijds de locatie ter beschikking stelde werd gevonden maar was verhinderd omdat hij enkele dagen voor de reünie naar Servië emigreerde waar hij een groot huis met een enorm stuk grond had gekocht. Jan Kat (John Anderson) en Henk van Wijk (Henk Bedenk) waren inmiddels overleden. Een paar anderen konden niet worden opgespoord of waren verhinderd. Maar de overige medewerkers waren er wel. De regionale krant Stadsblad had lucht gekregen van deze reünie en verzocht aanwezig te mogen zijn voor interviews en foto’s. Dat mocht. De ‘vergrijpen uit de vorige eeuw zijn immers verjaard.
Mijn dank gaat uit naar:
Peter Hulsbosch (zonder hem had ik dit verhaal nooit op digitaal papier kunnen zetten.)
Jean Pierre voor het organiseren van een reünie samen met eerder genoemde Peter
